Konsekwencje niezłożenia PIT-u w terminie

Z dniem 30 kwietnia upływa każdoroczne termin do złożenia rocznego zeznania podatkowego. Termin ten wynika wprost z Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 45 ust. 1 Ustawy podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Co istotne, jest to termin o charakterze materialnoprawnym, którego nie można skutecznie przywrócić. Pojawia się zatem pytanie, jakie konsekwencje wiążą się z jego niedotrzymaniem? 

W pierwszej kolejności należy pokreślić, że deklaracja podatkowa złożona po terminie jest ważna, a urząd skarbowy nie może odmówić jej przyjęcia.

Niezależnie od tego jednak podatnikowi, który przed wybiciem północy z 30 kwietnia na 1 maja, nie złożył zeznania podatkowego, grozi odpowiedzialność karno-skarbowa, co oznacza, że może on zostać ukarany za wykroczenie albo za przestępstwo skarbowe. Kryterium rozróżniające wykroczenie od przestępstwa stanowi wysokość uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publiczno-prawnej. W świetle art. 53 § 3 k.k.s. jeśli wysokość ta nie przekracza pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia czynu, mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym, w przeciwnym wypadku – z przestępstwem skarbowym. Nadmieniam, iż w 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.850,00 zł (Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r., Dz.U. 2015 r. poz. 1385).

Praktyczne rozróżnienie dla podatnika przejawia się natomiast w rodzaju sankcji, które grożą mu za popełnienie wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. Zgodnie z art. 48 § 1 k.k.s., kara grzywny w przypadku wykroczeń skarbowych, może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej, tj. w granicach od kwoty185 zł do kwoty 37.000 zł. Natomiast popełnienie przestępstwa skarbowego wiąże się z surowszymi sankcjami, a mianowicie karą grzywny w wysokości od kwoty 617 zł do kwoty 17.769.600 zł, a ponadto możliwością wymierzenia kary ograniczenia lub pozbawienia wolności. Wysokość grzywny wynika w tym przypadku z art. 23 § 1 k.k.s., zgodnie z którym sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli k.k.s. nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Niemniej jednak, stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Warto jednak pamiętać, że w razie niezłożenia deklaracji podatkowej do dnia 30 kwietnia, podatnik ma szansę uniknąć dotkliwych konsekwencji karno-skarbowych. Służy temu instytucja przewidziana w art. 16 § 1 k.k.s., tzw. „czynny żal”. Zgodnie z tym przepisem niezwłoczne zawiadomienie urzędu skarbowego przez podatnika o niezłożeniu zeznania podatkowego w terminie, przy jednoczesnym uregulowaniu należności podatkowych, może uchronić go od kary za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Jaką treść powinien zawierać „czynny żal”? Zgodnie z przepisami k.k.s. należy podać „istotne okoliczności czynu zabronionego”, przez co należy rozumieć dokładny opis zaistniałej sytuacji, wyjaśnienie przyczyn niedotrzymania terminu podatkowego. Niemniej jednak, „czynny żal” nie zawsze przynosi pożądany skutek. Jego pozytywne rozpatrzenie zależy od uznania organu. Poza tym ważne jest niezwłoczne podjęcie odpowiednich kroków przez podatnika, ponieważ „czynny żal” nie będzie skuteczny w przypadku, gdy zostanie złożony w czasie, kiedy urząd skarbowy miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. 

Abstrahując od powyższego, należy wskazać, że sankcją najczęściej stosowaną bezpośrednio przez organy podatkowe w razie niezłożenia deklaracji podatkowej w wyznaczonym terminie, jest mandat. Jego wysokość nie może przekroczyć dwukrotności minimalnego wynagrodzenia, tj. obecnie kwoty 3.700 zł. 

Innego rodzaju konsekwencje związane ze złożeniem deklaracji podatkowej po terminie, to m. in. brak możliwości rozliczenia wspólnie z małżonkiem czy przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Ponadto, w świetle przepisów Ordynacji podatkowej, podatek niezapłacony w terminie staje się zaległością podatkową, co oznacza dodatkowo konieczność zapłaty odsetek.

Mając na uwadze powyższe, warto zapisać w swoim kalendarzu datę 30 kwietnia i pamiętać, że jednym z naszych podstawowych obowiązków w kontaktach z urzędami skarbowymi jest dotrzymywanie wyznaczonych terminów. Natomiast ich przekroczenie może wiązać się z dotkliwymi sankcjami o charakterze przede wszystkim finansowym.

Katarzyna Sobczyk

prawnik

Kancelaria Zdanowicz & Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl