Zabezpieczenie zwierzaka na wypadek śmierci właściciela

Częstokroć właściciele czworonogich pupili zastanawiają się, co spotka ich zwierzaka na wypadek śmierci właściciela i czy można mu jakoś skutecznie zapewnić opiekę. Czy dobrym miejscem na uregulowanie tej kwestii jest testament? Czy testament nie będzie dotyczył tylko rozporządzeń rzeczami, a nie zwierzętami, na wypadek śmierci? Czy istnieją również inne, poza rozporządzeniami testamentowymi, sposoby zabezpieczenia losów pupila na wypadek śmierci jego właściciela?

Prawdą jest, iż w rozumieniu Kodeksu Cywilnego rzeczami są tylko przedmioty materialne. Zgodnie z Ustawą o ochronie zwierząt, zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Jednakże na podstawie kolejnych artykułów ww. ustawy, w sprawach w niej nieuregulowanych, do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Zgodnie z definicją zawartą w omawianej ustawie, zwierzęta domowe to takie, które tradycyjnie przebywają wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, będąc utrzymywanymi przez człowieka w charakterze jego towarzysza. Należy zaznaczyć, że ustawa o ochronie zwierząt reguluje postępowanie ze zwierzętami kręgowymi, tj. kręgoustymi, rybami, gadami, płazami, ptakami i ssakami. Na podstawie odniesienia zawartego w art. 1 § 2 wspomnianej ustawy do pozostałych gatunków zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Żywy zwierzak wejdzie zatem do masy spadkowej i będzie podlegał dziedziczeniu jak rzecz. 

Zwierzę może być zatem odziedziczone, stanie się własnością spadkobiercy czy zapisobiercy, co jednak nie gwarantuje mu jeszcze spokojnego bytu u nowego właściciela. Warto więc sporządzić testament, by bardziej szczegółowo i skutecznie uregulować tę kwestię.

I tak, zgodnie z art. 982 Kodeksu cywilnego spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę polecenie, tj. obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Przepis ten, per analogiam do regulacji dotyczącej zapisu, dotyczy zarówno działania jednorazowego jak i ciągłego. Zatem właściciel pupila może w testamencie obciążyć spadkobiercę czy zapisobiercę opieką nad swoim zwierzęciem. Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy, czyli w niniejszym przypadku, zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, Inspekcja Weterynaryjna oraz inne właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają z samorządem lekarsko-weterynaryjnym oraz z innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. 

Kodeks cywilny normuje również inną instytucję prawa spadkowego, która w omawianej sytuacja z całą pewnością może znaleźć zastosowanie. Jest to uregulowany w art. 968-981 Kodeksu cywilnego zapis zwykły, czyli takie rozrządzenie testamentowe, w którym spadkodawca może zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Zgodnie z art. 975 Kodeksu cywilnego zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Zatem, dokonując zapis w celu zabezpieczenia losu zwierzaka, jego właściciel – czyli spadkodawca, przekazuje określoną sumę pieniędzy oznaczonej osobie pod warunkiem zapewnienia przez nią opieki jego pupilowi. Należy mieć na uwadze, że testament można sporządzić jedynie w celu uczynienia zapisu. W takim przypadku pozostały majątek spadkobiercy dziedziczony jest zgodnie z zasadami uregulowanymi w art. 931-940 KC. 

Rekomendujemy też właścicielowi pupila ustanowienie w testamencie wykonawcy testamentu, który będzie sprawował zarząd majątkiem spadkodawcy lub oznaczonym jego elementem, czyli, jak w omawianym przypadku, zapewni opiekę nad pupilem, do momentu wykonania polecenia lub zapisu. 

Ada Grzybowska-Sieczka 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

prawnik
kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl