Jak i kiedy składać dowody w sprawie cywilnej? Spóźnione dowody

Z dniem 3 maja 2012 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzająca rygorystyczne zasady dotyczące przytaczania okoliczności faktycznych sprawy oraz zgłaszania wniosków dowodowych. Stanowi ona istotne utrudnienie zarówno dla osób dochodzących swoich praw w procesie jak i broniących się przed zarzutami strony przeciwnej. Jej zaletą jest jednak stworzenie warunków do szybszego rozpoznawania sprawy, poprzez zapobieżenie wydłużeniu postępowania przez strony.

Zgodnie z art. 217 § 1 k.p.c. strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Paragraf 2 wskazanego przepisu wprowadza jednak istotne ograniczenie w powyższym zakresie. Przyznaje on bowiem sądowi władzę w zakresie decydowania o dopuszczeniu w procesie twierdzeń oraz dowodów, które nie zostały powołane przez stronę odpowiednio w pozwie lub w odpowiedzi na pozew. Stąd konieczne jest bardzo dokładne i sprawne przygotowanie pozwu lub odpowiednio odpowiedzi na pozew, gdyż jeśli pominiemy tam jakieś dowody, sąd może ich później nie dopuścić i stracimy możliwość skutecznej obrony naszych praw. Jeśli mamy jakieś wątpliwości, jak przytaczać dowody, warto skonsultować się w tym zakresie z Kancelarią. Zasięgnięcie porady prawna w tym zakresie lub powierzenie Kancelarii przygotowania pozwu lub odpowiedzi na pozew pozwoli uniknąć kosztownych kłopotów w przyszłości. 

Zauważmy, że sąd pominie spóźnione twierdzenia i dowody, jeżeli zgłaszająca je strona nie uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo też jeżeli nie uprawdopodobni wystąpienia innych wyjątkowych okoliczności. Przykładowo sąd dopuści dowód, który powstał dopiero po złożeniu pozwu. Sąd pominie także twierdzenia oraz dowody, jeżeli uzna, iż zostały one powołane jedynie dla zwłoki lub jeżeli sporne okoliczności zostały już dostatecznie wyjaśnione. 

Z powyższych względów bardzo istotne jest, aby strona procesu wszystkie twierdzenia oraz wnioski dowodowe zgłosiła w swoim pierwszym piśmie procesowym lub w terminie dwóch tygodni od dnia, kiedy wskazanie danej okoliczności lub przedstawienie dowodu stało się obiektywnie możliwe. W razie konieczności zgłoszenia twierdzenia lub dowodu w późniejszym piśmie procesowym, ważnym jest, aby należycie usprawiedliwić przyczynę opóźnienia, wskazując na obiektywne i niezależne od siebie przyczyny braku działania na wcześniejszym etapie postępowania. W razie zawinionego opóźnienia ze zgłoszeniem twierdzeń oraz dowodów istotnych dla sprawy, strona może starać się wykazać przed sądem, że dopuszczenie ich na późniejszym etapie postępowania w żaden sposób go nie wydłuży, tj. nie spowoduje konieczności wyznaczenia dodatkowego terminu rozprawy lub podjęcia przez sąd niezaplanowanych wcześniej czynności, skutkujących koniecznością odroczenia rozprawy przed jej zamknięciem. Trzecim argumentem, z którego może skorzystać strona dążąca do uwzględniania przez sąd spóźnionego twierdzenia lub dowodu, jest zaistnienia wyjątkowej okoliczności, która uzasadnia odstąpienie od omawianego rygoryzmu procesowego. Wskazana przesłanka ze względu na brak swojej precyzji daje sądowi największą dowolność w zakresie stwierdzenia czy w danym przypadku ma ona zastosowanie. Tu też warto zasięgnąć pomocy ze strony Kancelarii, aby dobrze uargumentować późniejsze powołanie dowodu. 

Ze względu na rygoryzm art. 217 k.p.c. bardzo istotne jest należyte przygotowanie pozwu lub odpowiedzi na pozew. Pominięcie we wskazanych pismach istotnych okoliczności lub dowodów może bowiem spowodować negatywne konsekwencje w postaci przegrania procesu. Należy bowiem mieć na względzie, iż w procesie cywilnym sąd nie jest zobowiązany działać z urzędu w celu ustalenia prawdy materialnej, lecz to od stron i ich aktywności zależy wynik sprawy. 

Agata Aksanowska

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl