Co nowego w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów?

W dniu 18 stycznia 2015 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Warto jednak już dzisiaj zapoznać się z wprowadzanymi przez nią zmianami, mają one bowiem istotne znaczenie z punktu widzenia przedsiębiorców zamierzających dokonać koncentracji jak i konsumentów, narażonych na działania naruszające ich zbiorowe interesy. 

Jedną z najważniejszych zmian w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów jest wprowadzenie jedno i dwuetapowej procedury kontroli koncentracji. Dotychczas obowiązujące przepisy przewidywały jednoetapowe, trwające nie dłużej niż dwa miesiące postępowanie antymonopolowe dla wszystkich spraw z zakresu koncentracji. Po wejściu w życie nowych przepisów, zgodnie z art. 96 ust 1 ustawy, postępowanie antymonopolowe w przypadku tzw. prostych koncentracji będzie nadal jednoetapowe, ale czas jego trwania zostanie skrócony do jednego miesiąca. Dwuetapowa procedura kontroli koncentracji będzie natomiast mieć miejsce w przypadku postępowań szczególnie skomplikowanych, co do których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku właściwym w wyniku dokonania koncentracji lub wymagających przeprowadzenia badania rynku. W przypadku tego rodzaju postępowania Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może wydać postanowienie, na mocy którego czas trwania postępowania zostanie przedłużony o cztery miesiące. Zgodnie z art. 96 a ust 2 ustawy, na wskazane postanowienie stronie przysługuje zażalenie. 

Istotną nowością jest także nadanie Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uprawnienia do przedstawienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom uczestniczącym w koncentracji zastrzeżenia wobec koncentracji przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie. Instytucja wskazanych zastrzeżeń dotyczy wyłącznie spraw, w których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wyniku dokonania koncentracji. Zgodnie z art. 96 a ust. 4 ustawy, przedsiębiorcy będzie przysługiwało prawo do ustosunkowania się zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich doręczenia. Dzięki temu przedsiębiorca będzie miał szansę dokonać modyfikacji zamierzonej transakcji, w takim sposób, aby odpowiadała ona wymogom prawa. 

Kolejną zmianą jest wprowadzenie instytucji dobrowolnego poddania się karze pieniężnej. Zgodnie z art. 89 a ust 1 ustawy, przed zakończeniem postępowania antymonopolowego Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może wystąpić do wszystkich stron z propozycją przystąpienia do procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej, jeżeli uzna, że zastosowanie tej procedury przyczyni się do przyspieszenia postępowania. W przypadku zgody przedsiębiorcy na przystąpienie do wskazanej procedury, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informuje go o wstępnych ustaleniach postępowania antymonopolowego oraz o przewidywanej treści decyzji, w tym o wysokości kary pieniężnej jaka zostanie na stronę nałożona. W przypadku zastosowania omawianej procedury, wysokość kary pieniężnej zostanie obniżona o 10% w stosunku do kary pieniężnej, jaka zostałaby nałożona, gdyby strona się jej dobrowolnie nie poddała. Co istotne, zarówno Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jak i strona może odstąpić od wskazanej procedury na każdym etapie postępowania. Przedsiębiorca nie musi przy tym obawiać się, że dotychczas złożone przez niego oświadczenia zostaną wykorzystane przeciwko niemu. Zgodnie bowiem z art. 89 a ust. 12 ustawy, wszelkie informacje i dowody uzyskane przez Prezesa Urzędu w związku z zastosowaniem procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej, mające charakter oświadczenia strony uczestniczącej w tej procedurze, nie mogą być wykorzystane jako dowód w prowadzonym postępowaniu, w innych postępowaniach prowadzonych przez Prezesa Urzędu oraz w postępowaniach prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów.

Nowelizacja wprowadza także nowy rozdział dotyczący odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenia w sprawach porozumień ograniczających konkurencję. Dotychczas wskazane kwestie były regulowane przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie, który to akt zostanie uchylony z dniem 18 stycznia 2015 r. W stosunku do dotychczasowych regulacji, nowelizacja rozszerza zakres informacji, jakie powinien zawierać wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie poprzez obowiązek wskazania opisu okoliczności i sposobu funkcjonowania porozumienia. Uszczegółowiono także zakres wymaganej współpracy pomiędzy Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów a stroną zgłaszającą wniosek.

Istotną zmianą jest wprowadzenie w art. 113 d ustawy instytucji tzw. leniency plus. Polega ona na dodatkowej redukcji kary dla przedsiębiorcy, który złożył wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie, lecz któremu nie udało się uzyskać odstąpienia od wymierzenia kary, a który przed wydaniem decyzji złożył również wniosek dotyczący innego porozumienia i przedstawił Prezesowi Urzędu dowód wystarczający do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub informacje umożliwiające Prezesowi Urzędu uzyskanie takiego dowodu. W omawianej sytuacji, w stosunku do pierwszego wniosku, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obniża wysokość kary pieniężnej nakładanej na przedsiębiorcę o 30%. W stosunku do wniosku dotyczącego nowo ujawnionego porozumienia, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odstępuje od nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej, jeżeli spełnił on łącznie wszystkie warunki określone w ustawie. 

Warto wskazać, że nowo wprowadzany artykuł 6 a ustawy przewiduje odpowiedzialność prawną osoby fizycznej pełniącej funkcję tzw. osoby zarządzającej, która w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia zakazów określonych przez ustawę, umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez danego przedsiębiorcę wskazanych zakazów. Zgodnie z art. 106 a ustawy, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na taką osobę karę pieniężną w wysokości do 2.000.000 zł. 

Co więcej, zgodnie z nowo wprowadzanym art. 73 a ustawy, jeżeli z informacji zgromadzonych w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wynika, że istnieje szczególnie uzasadnione podejrzenie, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów, Prezes Urzędu podaje do publicznej wiadomości, w tym na stronie internetowej Urzędu, zgromadzone w toku postępowania informacje o tym zachowaniu i jego prawdopodobnych skutkach. Rozstrzygnięcie w przedmiocie podania do publicznej wiadomości wskazanych informacji następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie to przedsiębiorcy służy zażalenie.

Na koniec warto zaznaczyć, że w znowelizowanym art. 93 ustawy, wydłużeniu uległ termin przedawnienia w sprawach stosowania praktyk ograniczających konkurencję z roku do lat pięciu.

Mając na względzie obszerność nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w niniejszym opracowanie zasygnalizowano jedynie najważniejsze zmiany w prawie. 

Agata Aksanowska

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl