Skrócenie czasu wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony

Skrócenie okresu wypowiedzenia jest możliwe zgodnie z przepisami kodeksu pracy w dwóch przypadkach: na podstawie porozumienia stron oraz poprzez jednostronne oświadczenie pracodawcy w szczególnych sytuacjach dotyczących właśnie podmiotu pracodawcy. Przy czym instytucja skrócenia okresu wypowiedzenia dotyczy aktualnie jedynie umów o pracę na czas nieokreślony. Trwają prace legislacyjne nad zmianą przepisów w zakresie wypowiedzenia umów o pracę, które opierają się na zagwarantowaniu możliwości wypowiedzenia umowy o pracę w zależności od stażu pracy również do umów okresowych. 

Wskazując jednak na obowiązujący stan prawny należy wskazać, iż po złożeniu wypowiedzenia stosunku pracy zawartego na czas nieokreślony strony w drodze odrębnego porozumienia mogą postanowić o skróceniu okresu wypowiedzenia (art. 36 § 6 kodeksu pracy). Taka decyzja jest jednak uzależniona od działania i zgody obydwu stron stosunku, niezależnie która ze stron złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu. Nadto zawarcie takiego porozumienia nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę, co wskazuję, iż nadal podstawą rozwiązania umowy o pracę jest wypowiedzenie (taki tryb zostanie wpisany w świadectwie pracy). Zawarcie porozumienia o skróceniu okresu wypowiedzenia nie powoduje zatem, iż stosunek o pracę został rozwiązany w ramach porozumienia stron. Instytucja ta ma zatem zalety praktyczne w sytuacji, w której pracownik ma możliwości podjęcia nowej pracy w innym podmiocie lub strony z innych powodów zewnętrznych nie mogą już współpracować. Okresu, o który został skrócony okres wypowiedzenia nie wlicza się również do okresu zatrudnienia pracownika. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę ustalenie przez strony wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę nie pozbawia pracownika roszczeń wynikających z art. 45 kodeksu pracy, co potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lutego 1994 r. w sprawie I PZP 57/93 – pracownik zatem ma prawo do złożenia powództwa uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy. 

Ponadto w art. 36¹ kodeksu pracy przewidziana jest możliwość jednostronnego skrócenia umowy o pracę na czas nieokreślony przez pracodawcę. Możliwe jest to jednak tylko wówczas, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zostało złożone z uwagi na upadłość lub likwidację pracodawcy albo z innych przyczyn niezależnych od pracownika. Przy czym pracodawca może skrócić jedynie okres wypowiedzenia 3 – miesięczny, maksymalnie do jednego miesiąca. Wówczas skrócenie następuje oświadczeniem jednostronnym pracodawcy, nie jest zatem konieczne zawieranie porozumienia stron, w tym zgoda pracownika. Pracownikowi wówczas przysługuje prawo do odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia w wysokości pozostałego wynagrodzenia za skrócony okres wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie wlicza się wówczas do stażu pracy pracownika. 

Przy czym należy zwrócić uwagę na treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 r. w sprawie II PK 175/13, w którym sąd uznał, iż „Dopuszczalne jest umowne postanowienie o skróceniu okresu wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracownika. Ważność takiego postanowienia musi natomiast zostać oceniona poprzez pryzmat zasady uprzywilejowania pracownika z art. 18 k.p. Korzystność postanowienia umowy powinna być oceniona na chwilę zawarcia umowy, a nie na chwilę dokonania wypowiedzenia. Ocena ta powinna w miarę możliwości zobiektywizowana. Powinna jednak uwzględniać okoliczności faktyczne każdej sprawy.”. Wyrok ten przełamuje pewien etap, w którym przyjmowane było, iż skrócenie okresu wypowiedzenia uzależnione jest od porozumienia stron lub oświadczenia pracodawcy w przypadku okresu wypowiedzenia 3 – miesięcznego z przyczyn niezależnych od pracownika. Sąd bowiem dopuścił możliwość zawarcia w umowie o pracę postanowień zmieniających ustawowe okresy wypowiedzenia, w przypadku gdy wypowiedzenie jest składane przez pracownika i przejawia on wolę skrócenia okresu wypowiedzenia. Podstawą oceny ważności takiego postanowienia jest natomiast zasada równego traktowania pracownika. Orzeczenie to ma charakter niejako rewolucyjny w zakresie treści umów o pracę i klauzul ich wypowiadania przez strony.

Podkreślenia wymaga, iż instytucja skrócenia okresu wypowiedzenia może powodować powstawanie sporów. Sprawy tego typu są przez Kancelarię prowadzone w ramach Działu Prawa pracy.

Paulina Adamczyk

adwokat 

Kancelaria Marek Zdanowicz i Wspólnicy Sp.k.

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl