Czy sąd obciąży mnie kosztami przegranej sprawy nawet jeśli byłem zwolniony z kosztów?

Zwolnienie od kosztów obejmuje jedynie koszty sądowe. Jak stanowi art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku (Dz. U. 2010 Nr 90, poz. 594 z zm.) zwolnienie od kosztów nie zwalnia od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Nawet zatem podmiot zwolniony od ponoszenia opłat i kosztów sądowych jest zobowiązany do zwrotu kosztów przeciwnikowi. 

Obciążenie kosztami procesu na rzecz przeciwnika strony przegranej odbywa się zgodnie z treścią art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego. Zasądzenie kosztów dla przeciwnika od strony przegranej jest dokonywane na wniosek strony wygrywającej. Brak wniosku wyłącza możliwość obciążenia kosztami procesowymi dla przeciwnika. Do niezbędnych kosztów procesu dla strony niedziałającej przez profesjonalnego pełnomocnika zalicza się koszty sądowe, koszty przejazdu oraz koszty utraconego zarobku. Koszty dla strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika stanowią wartość wynagrodzenia pełnomocnika, wydatków jednego adwokata oraz koszty osobistego stawiennictwa strony. Minimalne stawki wynagrodzeń dla profesjonalnych pełnomocników określają przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. 

Podkreślić należy, iż sąd rozstrzygając o kosztach postępowania może odstąpić od obciążania strony kosztami postępowania na mocy art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego. Przepis ten oparty jest o zasadę słuszności, na jego podstawie w uzasadnionych przypadkach sąd może nie obciążać kosztami procesu strony przegrywającej w całości lub w części. Zgodnie z orzecznictwem przez uzasadniony przypadek należy rozumieć okoliczności osobiste i majątkowe strony. Z uwagi natomiast na fakt, iż jest to norma o charakterze szczególnym należy rozumieć ją ściśle, niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca. Jednak zastosowanie art. 102 Kodeksu postepowania cywilnego zależy od arbitralnego uznania sądu. Podkreślić ponadto należy, iż przepis ten nie zawsze będzie miał zastosowanie wobec osób, które zostały zwolnione od ponoszenia kosztów sądowych, sąd bowiem ponownie dokonana oceny pod kątem wystąpienia wyjątkowych okoliczności w sytuacji osobistej i majątkowej strony przegrywającej. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl