Czy w sprawie o zapłatę muszę pozywać przed sąd dłużnika?

Zasadą jest, iż właściwym miejscowo sądem w sprawach o zapłatę jest sąd miejsca zamieszkania dłużnika w przypadku osób fizycznych lub sąd siedziby w przypadku osób prawnych (art. 27 i 30 Kodeksu postępowania cywilnego). O ile natomiast pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce to właściwość oznacza się według miejsca pobytu, a jeżeli nie jest ono znane według ostatniego znanego miejsca zamieszkania. Powództwa wobec Skarbu Państwa powinny być kierowane zgodnie z siedzibą jednostek organizacyjnych reprezentujących interesy Skarbu Państwa w danej sprawie. 

Do wyjątków od powyższych zasad w pierwszej kolejności należy wskazać możliwość oznaczenia sądu właściwego na podstawie umowy stron lub klauzuli umownej. W przypadkach bowiem, w których nie jest zastrzeżona właściwość wyłączna (art. 38 – 42 Kodeksu postępowania cywilnego), strony mogą się umówić na podanie sporu przed określony sąd powszechny lub sąd polubowny. Sąd wybrany przez strony staje się wówczas wyłącznie właściwy. Jednak podkreślić należy, iż zarzut niewłaściwości sądu powinien zostać podniesiony przed wdaniem się w spór, tj. przed zajęciem merytorycznego stanowiska w sprawie (art. 46 i 202 Kodeksu postępowania cywilnego). 

Ponadto ustawodawca wprowadził liczne przepisy wskazujące na możliwość zamienną wytoczenia powództwa przed sąd właściwości ogólnej lub sąd wybrany zgodnie z przepisami art. 31 – 37¹ Kodeksu postępowania cywilnego. Roszczenia, dla których ustawodawca dopuszcza wytoczenie powództwa zgodnie z zasadami właściwości przemiennej dotyczą głównie spraw o zapłatę. 

Ponadto pewne ułatwienie istnieje tez w sprawach alimentacyjnych. Jak stanowi art. 32 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo o roszczenie alimentacyjne oraz o ustalenie pochodzenia dziecka i związane z tym roszczenia wytoczyć można według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Sądem właściwym będzie zatem sąd podmiotu, od którego dochodzone jest roszczenie alimentacyjne, jak również może to być sąd właściwy dla powoda. 

Powództwo przeciwko przedsiębiorcy zasadniczo wytacza się przed sąd właściwy do miejsca położenia jego siedziby, jednak, o ile dany przedsiębiorca posiada oddziały lub zakład główny na podstawie art. 33 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo można wytoczyć przed sąd miejsca ich położenia. 

Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem (art. 34 Kodeksu postępowania cywilnego). Wskazać należy, iż również przepisy prawa materialnego często wskazują na miejsce wykonania danego świadczenia, wówczas określenie miejsca wykonania umowy jest uzależnione od postanowień materialno – prawnych. Dług pieniężny ma na przykład zgodnie z treścią art. 454 Kodeksu cywilnego charakter oddawczy, a zatem miejscem jego spełnienia będzie miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela. Ponadto strony bardzo często wskazują, iż wszelkie świadczenia będą spełniane na oznaczone konto bankowe danego banku lub oddziału, co ujawniane jest na fakturach, wówczas miejscem wykonania świadczenia będzie sąd siedziby wskazanego banku. 

Również w przypadku roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych ustawodawca dopuścił możliwość wytoczenia powództwa przed sąd właściwości ogólnej lub przed sąd, w okręgu którego nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę. 

Również powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości (art. 37 Kodeksu postępowania cywilnego). 

Nie każda sprawa o zapłatę musi zatem zostać wytoczona przed sąd miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika. Przepisy procedury cywilnej bowiem dają podstawy do skierowania sprawy do innego sądu, zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej, który często może być o wiele bardziej korzystne rozwiązanie dla powoda. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl