Możliwość odstąpienia od umowy przy umowach zawieranych na odległość

W przypadku zawarcia umowy na odległość przez konsumenta, tj. zwarcia umowy przy użyciu środków porozumiewania się na odległość, ustawodawca zastrzegł dla konsumenta możliwość prawa odstąpienia od takiej umowy. Zasady dokonania odstąpienia zostały określone w ustawie z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. 2000 Nr 22, poz. 271 z zm.) („Ustawa”). 

Podkreślić należy, iż możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość jest zarezerwowana jedynie dla podmiotu, który wstępuje w stosunek z przedsiębiorcą jako konsument, czyli dokonuje czynności niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową. Prawo odstąpienia nie przysługuje zatem, o ile umowa na odległość została zawarta przez dwóch przedsiębiorców w ramach prowadzonej działalności. 

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy konsument może odstąpić od umowy zawieranej na odległość bez podania przyczyny odstąpienia poprzez złożenie stosownego oświadczenia na piśmie w terminie 10 dni. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie pisma przed jego upływem. Termin dziesięciodniowy liczony jest zgodnie z art. 10 ust. 1 Ustawy od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. 

Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Koszt zwrotu obciążają przedsiębiorcę. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty. 

Zgodnie z art. 9 Ustawy przedsiębiorca jest zobowiązany do poinformowania konsumenta, z którym zawarł umowę na odległość o warunkach umowy, w tym również o przysługującym prawie odstąpienia. Informacje te powinny być przekazane w sposób jasny i zrozumiały. Ponadto przedsiębiorca jest zobowiązany do potwierdzenia informacji konsumentowi na piśmie, najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. W razie braku potwierdzenia informacji, termin, w którym konsument może odstąpić od umowy, wynosi trzy miesiące i liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty. 

Podkreślić należy, iż zgodnie z art. 13 Ustawy w wypadku odstąpienia od umowy przez konsumenta przedsiębiorca ma obowiązek poświadczyć na piśmie zwrot świadczenia. Jeżeli świadczenie konsumenta ma być spełnione z wykorzystaniem kredytu lub pożyczki udzielonych przez przedsiębiorcę albo gdy umowa przewidywała wykorzystanie kredytu udzielonego na podstawie porozumienia kredytodawcy z przedsiębiorcą, odstąpienie od umowy zawartej na odległość jest skuteczne także wobec umowy kredytu lub pożyczki zawartej przez konsumenta. 

Ustawa ponadto wskazuje umowy zawierane na odległość, co do których prawo do odstąpienia od umowy konsumentowi nie przysługuje. Należą do nich: świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu, w którym konsument od umowy mógł odstąpić; umów dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania; umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym; świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą; świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu; dostarczania prasy oraz usług w zakresie gier hazardowych. 

Ponadto ustawodawca w art. 16 Ustawy wskazuje na katalog umów, do których nie stosuje się przepisów dotyczących umów na odległość, w tym również nie ma zastosowania regulacja dotycząca prawa odstąpienia. Do umów takich należy zaliczyć umowy: z wykorzystaniem automatów sprzedających; z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu; renty; zawarte z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych; dotyczące nieruchomości, z wyjątkiem najmu; sprzedaży z licytacji. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl