Od kiedy należą się odsetki ustawowe?

Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Odsetki ustawowe są formą zabezpieczenia wierzyciela przed negatywnymi skutkami opóźnienia w zapłacie zobowiązania pieniężnego dłużnika. Stanowią swoistą rekompensatę dla wierzyciela za wydłużony okres spłaty długu. 

Odsetki ustawowe naliczane są od dnia kolejnego po upływie terminu spełnienia świadczenia. Jak bowiem stanowi art. 481 Kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Prawo do żądania odsetek od niespełnionego w terminie świadczenia jest więc niezależne od szkody powstałej po stronie wierzyciela. Wskazać jednak należy, iż prawo do żądania odsetek jest uprawnieniem wierzyciela, a nie jego obowiązkiem, może on zatem odstąpić od żądania zapłaty odsetek. 

W przypadku, gdy świadczenie jest już wymagalne i nie zostało spełnione przez dłużnika wierzyciel ma prawo do naliczania odsetek. O ile strony nie zastrzegły odsetek umownych, należą się wierzycielowi odsetki ustawowe. 

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. 

Wymagalność danego roszczenia wynika najczęściej z treści stosunku zobowiązaniowego, który stanowi podstawę danego świadczenia. W przypadku, gdy termin wymagalności świadczenia nie jest określony przez strony ani nie wynika z istoty zobowiązania, na podstawie art. 455 Kodeksu cywilnego świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Wówczas odsetki należne są wierzycielowi od momentu doręczenia dłużnikowi wezwania, które pozostało bezskuteczne. Wyjątkiem dla żądania odsetek od daty wymagalności jest przepis art. 891 § 2 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa. 

Obecnie odsetki ustawowe wynoszą 13 % w skali roku, wysokość odsetek ustawowych określa obecnie Rozporządzenie Rady Ministrów z 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych. Należy zawsze sprawdzić aktualność wysokości tych odsetek, gdyż ulegają one zmianom.

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl