Przedawnienie roszczeń z art. 299 Ksh przeciwko likwidatorom i członkom zarządu - cz. II

W poprzednim naszym poście (kliknij tutaj) opisałyśmy ogólne zasady rządzące przedawnieniem roszczeń z art. 299 Ksh przeciwko likwidatorom i członkom zarządu. Obecnie przyjrzymy się bliżej, jak ustalany jest przez sąd początek terminu przedawnienia. 

Sąd w każdym przypadku indywidualnie bada jaki w danej sprawie był moment dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie i osobie za nią odpowiedzialnej. W różnych stanach faktycznych moment rozpoczęcia biegu przedawnienia może zostać określony odmiennie. Co do zasady ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie posiada majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzycieli. Jako przykładowe źródła informacji świadczące o bezskuteczności egzekucji, a tym samym o powstaniu szkody i rozpoczęciu biegu przedawnienia wskazuje się w orzecznictwie i w doktrynie m.in.:

1. postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, z tego powodu że majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust. 1 i 2 prawa upadłościowego i naprawczego); 
2. postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego z tego powodu, że majątek dłużnika w sposób oczywisty nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, przy czym, podobnie jak w punkcie 1 powyżej, wiążąca jest data otrzymania postanowienia przez wierzyciela, a nie data jego wydania przez sąd (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2014 r., sygn. akt V CSK 30/10); 
3. moment opublikowania w MSiG ogłoszenia o sporządzeniu planu podziału, w sytuacji kiedy wierzyciel w toku postępowania upadłościowego zgłosił swoją wierzytelność (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 1 marca 2012 r., sygn. akt I ACa 37/12); 
4. stwierdzenie, że egzekucja na podstawie kodeksu postępowania cywilnego lub ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wszczęta przeciwko spółce co do całego jej majątku nie dała rezultatu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt VI ACa 1193/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 lutego 2007 r. sygn. akt I ACa 1144/2006); 
5. chwila uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce, gdy majątek spółki w sposób oczywisty nie wystarcza na zaspokojenie długów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 lutego 2007 r., sygn. akt I ACa 1144/2006); 
6. postanowienie komornika o umorzeniu postępowania w trybie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r., sygn. akt IV CSK 335/10) 
7. odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS z którego wynika, że spółka utraciła byt prawny i nie funkcjonuje w obrocie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 grudnia 2006 r., sygn. akt II CSK 300/06); 
8. wynik zobowiązania spółki do wyjawienia jej majątku w trybie art. 913 i n. k.p.c. przed wszczęciem lub w toku egzekucji prowadzonej przeciwko spółce (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt VI ACa 1193/12). 

Ze względu na odszkodowawczy charakter odpowiedzialności członków zarządu, na bieg terminu przedawnienia roszczeń z art. 299 k.s.h. nie ma wpływu wszczęcie postępowania upadłościowego, w tym znaczeniu, że nie przerywa ono ani nie zawiesza biegu przedawnienia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 r., sygn. akt V ACa 181/13). Postanowienia wydane w tym postępowaniu, jako stanowiące źródło informacji o powstaniu szkody, mogą być uznane za początek terminu przedawnienia.

Należy zaznaczyć, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości zadłużonej spółki przez członków jej zarządu może zostać kwalifikowane jako występek określony w art. 586 k.s.h. lub w art. 301 § 3 k.k. Jak wynika z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r. III CSK 238/11, „Sąd rozpoznający sprawę może na podstawie zebranego materiału faktycznego ocenić zachowanie się pozwanego w omawianym zakresie jako zachowanie się noszące znamiona przestępstwa, gdy powstaje kwestia prawnej kwalifikacji takiego zachowania się jako zdarzenia istotnego dla określenia biegu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody.” W takiej sytuacji, zgodnie z art. art. 4421. § 2.k.c. roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jest to bardzo długi okres przedawnienia jak na prawo cywilne. Może mieć zastosowanie nawet w tych sytuacjach, kiedy już nastąpiłoby przedawnienie według reguł ogólnych. 

Rozbieżne momenty, od których liczony jest termin przedawnienia w znacznym stopniu komplikują ocenę prawną ryzyk w prowadzonych procesach sądowych. W razie wątpliwości, polecamy konsultację z Kancelarią. 

Agata Aksanowska, aplikant adwokacki

Aleksandra Dalecka, adwokat

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl