Zmiany w prawie autorskim od dnia 20 listopada 2015 roku - cz. II

W poprzednim poście (dostępnym tutaj) pisaliśmy o tzw. dużej noweli w zakresie prawa autorskiego,  która w znaczącej części weszła w życie 20 listopada 2015 roku w tym w szczególności o zmianach dotyczących dozwolonego użytku publicznego. Obecnie omówimy kolejne zmiany, w tym dotyczące korzystania z utworów osieroconych i niedostępnych w handlu i wynagrodzenia dla twórców za wypożyczenia biblioteczne. 

Korzystanie z utworów osieroconych oraz niedostępnych w handlu (out - of - commerce)

Kolejna zmiana, która weszła w życie z dniem 20 listopada 2015 roku dotyczy eksploatacji dzieł osieroconych. Nowela przewiduje ułatwienie korzystania w interesie publicznym z utworów osieroconych, które do tej pory były wyłączone z użytkowania z powodu braku wiedzy, kto dysponuje prawami autorskimi do tych utworów, a co za tym idzie z brakiem możliwości skontaktowania się z uprawnionym podmiotem w celu uzyskania zgody na wykorzystanie. Nowelizacja zakłada możliwość korzystania z utworów osieroconych w celach kulturalnych i edukacyjnych przez archiwa, instytucje kultury i instytucji oświatowe. 

Dzięki nowelizacji możliwe jest także korzystanie z utworów niedostępnych w obrocie handlowym (out-of-commerce) przez archiwa, uczelnie, instytucje oświatowe, jednostki naukowe oraz instytucje kultury. Podmioty te będą uprawnione do udostępniania ich publicznie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Dzięki ten regulacji ustawodawca przeciwdziała ograniczeniu dostępu do utworów, który jest spowodowany zbyt małą liczbą egzemplarzy dostępnych w obrocie. 

Wprowadzenie wynagrodzenia dla twórców za tzw. wypożyczenia biblioteczne (public lending right)

Zgodnie z nowym brzmieniem Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z tytułu użyczania egzemplarzy utworów wyrażonych słowem, powstałych lub opublikowanych w języku polskim w formie drukowanej, przez biblioteki publiczne przysługuje wynagrodzenie wypłacane twórcom. Wynagrodzenie za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne, zwane "wynagrodzeniem za użyczanie", jest wypłacane przez wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z dofinansowania przekazywanego jej przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków Funduszu Promocji Kultury (zasilany m.in. przez wpływy z opodatkowania hazardu).

Zgodnie z obowiązującą od 20 listopada 2015 roku regulacją do otrzymywania wynagrodzenia za wypożyczenia biblioteczne uprawnieni będą twórcy utworów wyrażonych słowem, powstałych i opublikowanych w języku polskim, tłumacze utworów na język polski oraz twórcy utworów plastycznych i fotograficznych oraz wydawcy. 

„Duża nowela” ma na celu przede wszystkim wdrożenie do polskiego porządku prawnego szeregu regulacji prawa europejskiego z zakresu praw autorskich i pokrewnych. Wskazać przy tym należy, iż nowe brzmienie Ustawy w sposób znaczący doprecyzowuje przepisu dotyczące korzystania z utworów w ramach tzw. dozwolonego użytku publicznego, wprowadza dotychczas nieimplementowane w Polsce wynagrodzenie z tytuły tzn. wypożyczenia bibliotecznego, określa zasady korzystania z utworów osieroconych oraz niedostępnych w obrocie handlowym. 

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż „Dużą nowelą” polski ustawodawca istotnie wykracza poza minimum wynikające z obowiązku implementacji prawa europejskiego do polskiego porządku prawnego wprowadzając do Ustawy o prawnie autorskim i prawach pokrewnych tak daleko idące zmiany w zakresie udostępnienie utworów z jednoczesnym poszanowanie interesów twórców. 

Katarzyna Kostyła

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl