Zmiana Prawa Bankowego od 1 lipca 2016 - obowiązki banku związane ze śmiercią posiadacza rachunku, Centralna Informacja o Rachunkach

Instytucja dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, opisana w poprzednich postach (tu i tu), jest wciąż mało znana w Polsce. Z danych Związku Banków Polskich wynika, że świadomość klientów banków co do możliwości zdecydowania w ten sposób o losie swoich oszczędności zgromadzonych na rachunku lub lokacie bankowej, jest nadal zbyt niska. Poza tym bardzo często zdarzają się sytuacje, w których spadkobiercy posiadacza rachunku bankowego nie mają wiedzy, czy zmarły miał zgromadzone środki finansowe w bankach, gdzie je ulokował, czy dokonywał zapisów bankowych na rzecz swoich krewnych, a w konsekwencji uzyskanie dostępu do środków pieniężnych po zmarłym jest znacznie utrudnione. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów Prawa bankowego banki nie są zobowiązane do ustalania, skąd wynika brak aktywności na danym rachunku bankowym, ergo czy jego posiadacz żyje i w związku z tym nie muszą poszukiwać jego potencjalnych spadkobierców. 

Nagminnie pojawiające się na tym tle problemy były impulsem dla ustawodawcy, aby poszukać rozwiązania służącego zwykłym obywatelom, często gubiącym się w zawiłych procedurach stosowanych przez banki. Wyrazem tego dążenia jest ustawa nowelizująca prawo bankowe, która wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2016 roku. 

Generalnie rzecz ujmując, ustawa nakłada na banki szereg obowiązków informacyjnych. W kontekście instytucji opisanej w poprzednich postach, na gruncie znowelizowanych regulacji, banki podczas zawierania umowy o prowadzenie rachunku zobowiązane będą do poinformowania w sposób zrozumiały o możliwości wydania przez posiadacza rachunku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Natomiast w przypadku powzięcia przez bank informacji o śmierci posiadacza rachunku, który wydał dyspozycję wkładem, bank będzie obowiązany niezwłocznie zawiadomić zapisobiorców o możliwości wypłaty przez nich określonej kwoty. 

Co istotne, po upływie 5 lat od dnia wydania ostatniej dyspozycji przez posiadacza rachunku, ustawa nakłada na bank obowiązek zwrócenia się do ministra właściwego do spraw informatyzacji z wnioskiem o udostępnienie danych z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje.

Ponadto, od dnia 1 lipca 2016 roku będziemy mogli zwrócić się do dowolnego banku w celu uzyskania informacji o wszelkich rachunkach bankowych spadkodawcy. Nowe przepisy przewidują bowiem utworzenie Centralnej Informacji o Rachunkach. Będzie to baza zawierająca informacje o rachunkach bankowych danej osoby (w tym o rachunkach wspólnych), rachunkach bankowych wygasłych z powodu nie korzystania z nich przez posiadacza, a także rachunkach prowadzonych w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub w tzw. SKOK-ach. Dostęp do zgromadzonych w ten sposób danych jest przewidziany dla posiadacza rachunku oraz jego spadkobierców. Bank powinien udzielić stosownej informacji niezwłocznie. Ustawodawca przewidział również, że ewentualna opłata z tego tytułu nie może być większa niż koszt wygenerowania informacji. 

Warto również dodać, że nowelizacja reguluje sprawy związane z rachunkami nieaktywnymi, tzw. „rachunkami uśpionymi”. Zgodnie z nowym przepisem art. 59a ust. 1 Prawa bankowego umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, nie zawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, będzie ulegała rozwiązaniu z dniem jego śmierci albo po upływie 10 lat od wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku, a w przypadku gdy umowa przewiduje prowadzenie więcej niż jednego rachunku - tych rachunków, chyba że umowa rachunku oszczędnościowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej była zawarta na czas oznaczony dłuższy niż 10 lat. Bank będzie zobowiązany również do tego, aby co najmniej sześć miesięcy przed upływem wskazanego 10-letniego okresu, poinformować posiadacza rachunku o skutkach braku aktywności na koncie.

Reasumując, wprowadzenie nowelizacji prawa bankowego należy ocenić bardzo pozytywnie. Opisane zmiany z całą pewnością mają na celu ochronę rzeczywistego interesu posiadaczy rachunków bankowych i ukrócenie niejednokrotnie nieprawidłowego postępowania banków. 

Katarzyna Sobczak

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl