Upadłość konsumencka członków zarządów i rad nadzorczych

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej / niebędąca przedsiębiorcą. Co do zasady więc członkowie rady nadzorczej oraz członkowie zarządu w spółkach kapitałowych posiadają konsumencką zdolność upadłościową pod warunkiem, że nie prowadzą dodatkowo we własnym imieniu i na własny rachunek działalności gospodarczej. Sam fakt pełnienia wskazanych funkcji nie oznacza bowiem automatycznie uzyskania statusu przedsiębiorcy. 

Co do zasady upadłość konsumencka osób zasiadających w zarządzie lub radzie nadzorczej nie różni się od innych upadłości konsumenckich. Niemniej jednak, w przypadku członków zarządu, Sąd będzie dodatkowo badał, czy w okresie dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Przepisy prawa upadłościowego zobowiązują bowiem członków zarządu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości zarządzanej przez nich spółki w terminie 30 dni od dnia powstania stanu niewypłacalności (przed nowelizacją przepisów tj. przed datą 1 stycznia 2016 r. termin ten wynosił dwa tygodnie). Jeśli członek zarządu nie dopełnił wskazanego obowiązku, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wobec niego zostanie oddalony, chyba że będą się temu sprzeciwiać względy słuszności lub względy humanitarne. Przedstawione uregulowanie dotyczy również byłych członków Zarządu. 

Zwracam jednak uwagę, że wśród przedstawicieli doktryny w ostatnim czasie pojawiły się kontrowersje odnośnie interpretacji przepisu regulującego ww. kwestię (tj. art. 4914 ust. 2 pkt 3 Prawa upadłościowego). Według odmiennego poglądu, odbiegającego od literalnej wykładni tego przepisu i korzystniejszego dla członków zarządów, Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej tylko wówczas, gdy dłużnik nie złożył w terminie wniosku o ogłoszenie własnej upadłości. A zatem przesłanka ta miałaby dotyczyć jedynie tych dłużników, którzy kiedyś prowadzili indywidualną działalność gospodarczą. Tym samym, jeśli z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wystąpi osoba będąca członkiem zarządu, brak terminowego złożenia przez nią wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, nie powinien stanowić przeszkody dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej. To korzystne dla reprezentantów spółek kapitałowych stanowisko wyraża m.in. Rafał Adamus ( „Prawo upadłościowe. Komentarz” 2016 r.) i Piotr Zimmerman („Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz” 2018 r.). Trudno jednak obecnie autorytarnie stwierdzić, czy ten pogląd przyjmie się w orzecznictwie sądowym, dlatego z ostrożności członkowie zarządu sp. z o.o. lub spółki akcyjnej powinni dołożyć szczególnej staranności w tym zakresie. 

Może pojawić się pytanie, czy po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej członków organów spółek handlowych nadal możliwe będzie pełnienie dotychczasowych funkcji w organach spółek. Żaden przepis nie reguluje wprost tej kwestii. Co prawda, przepisy prawa upadłościowego przewidują wprowadzenie syndyka dla wykonywania uprawnień upadłego w spółkach, ale tylko tych uprawnień, które są związane z jego uczestnictwem w spółkach, a więc odnoszą się do sytuacji wspólników, a nie członków zarządu lub rady nadzorczej. Poza tym wskazuję na art. 55 pkt 1a) Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, zgodnie z którym osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej po ogłoszeniu jej upadłości konsumenckiej zostaje wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych. Niemniej jednak wpis do rejestru na tej podstawie nie jest przeszkodą dla sprawowania funkcji w organach spółek. Należy zatem przyjąć, że sprawowanie wskazanych funkcji w spółkach prawa handlowego nie zostaje wykluczone w związku z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej.

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy (kliknij tutaj) oferuje pomoc prawną przy prowadzeniu spraw z zakresu oddłużenia, w tym upadłości konsumenckiej. 

Katarzyna Panas 

adwokat 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl