Czy można dochodzić wierzytelności przedawnionej?

Okoliczność czy dane roszczenie jest przedawnione podlega badaniu w oparciu o przepisy prawa cywilnego materialnego. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe ze stosunków cywilnoprawnych ulegają przedawnieniu z upływem lat 10, natomiast roszczenie ze stosunków gospodarczych oraz o świadczenia okresowe z upływem lat 3. Termin przedawnienia liczy się od wymagalności świadczenia, czyli od momentu, w którym wierzyciel może żądać przymusowego jego spełnienia z uwagi na upływ terminu płatności lub wykonania. Przez przymusowe spełnienie świadczenia rozumiemy wyegzekwowanie go przez komornika po uprzednim uzyskaniu tzw. tytułu wykonawczego, którym najczęściej jest wyrok przeciwko dłużnikowi. 

Podkreślić należy, iż terminy oznaczone powyżej nie mogą być zmieniane i wydłużane umową stron. Jedynie ustawa może wskazywać na inny termin przedawnienia oznaczonego świadczenia, np. w przypadku niektórych rodzajów umów, odszkodowań itd. 

Wierzytelność, co do której upłynął termin przedawnienia, staje się zobowiązaniem naturalnym. Od zaspokojenia zobowiązania naturalnego dłużnik może się zwolnić poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia świadczenia, jednak, w przypadku, gdy roszczenie zostanie spełnione, dłużnik nie może żądać jego zwrotu z uwagi na przedawnienie świadczenia. Dłużnik może również zrzec się zarzutu przedawnienia. Możliwe to jest jednak dopiero po upływie terminu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu przedawnienia roszczenia jest nieważne (art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego). 

Nie ma jednak żadnych proceduralnych przeszkód dla dochodzenia roszczenia, które jest przedawnione. Wytaczając jednak powództwo w zakresie wierzytelności, która uległa przedawnieniu, powód ponosi ryzyko oddalenia powództwa, o ile pozwany podniesie w toku postępowania zarzut przedawnienia, który okaże się skuteczny. Ryzykiem dla powoda, który dochodzi wierzytelności przedawnionej jest zatem utrata kosztów poniesionych w związku z wytoczeniem powództwa, jak również konieczność zwrotu kosztów pozwanemu, który poprzez podniesienie skutecznego zarzutu przedawnienia wygra proces. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl