Skutki odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane

W poprzednim poście (kliknij tutaj), omówiłam kiedy wykonawca może odstąpić od umowy o roboty budowlane. Obecnie skupimy się na skutkach takiego odstąpienia. 

Skutki odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane

Podstawowym skutkiem odstąpienia od umowy o roboty budowlane jest powstanie fikcji, iż umowa nie została zawarta. Konsekwencją tego jest konieczność dokonania przez strony wzajemnych rozliczeń z tytułu spełnionych już wzajemnie świadczeń.

Zgodnie z art. 494 k.c. wykonawca odstępując od umowy zobowiązany jest do zwrotu inwestorowi wszystkiego, co otrzymał od niego na mocy umowy. Sam natomiast może żądać od inwestora nie tylko zwrotu tego co świadczył na jego rzecz, ale także naprawienia przez niego szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. W praktyce wykonawcy przysługuje roszczenie pieniężne o zwrot wartości wykonanego obiektu budowlanego lub jego części. Wycena obiektu powinna zostać dokonana według stanu istniejącego na dzień odstąpienia od umowy. Inwestorowi z kolei przysługuje prawo do żądania zwrotu już zapłaconego wykonawcy wynagrodzenia, a także do zatrzymania obiektu budowlanego, jeżeli powstał on na należącym do niego gruncie, ewentualnie do przeniesienia własności obiektu budowlanego, jeżeli budowa była realizowana na gruncie należącym do wykonawcy (Por. M. Gutowski, Odstąpienie od umowy, s. 66-80). 

W przypadku umownego odstąpienia od umowy o roboty budowlane, to co strony już wzajemnie świadczyły, powinno ulec zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Mając na względzie, że z reguły, z powodu charakteru umowy o roboty budowlane, nie jest możliwy zwrot świadczeń w stanie niezmienionym, zastosowanie będzie mieć rozwiązanie wskazane powyżej, tj. wykonawcy będzie przysługiwać roszczenie o zapłatę za wykonany obiekt. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2008 roku, V CSK 379/2007, strony zastrzegając w umowie prawo odstąpienia od umowy o roboty budowlane mogą ustalić skutki odstąpienia oraz związane z tym obowiązki stron w sposób odmienny niż wskazuje art. 395 § 2 k.c. 

Należy wskazać, że w zależności od treści umowy o roboty budowlane, kwestia pozostałych rozliczeń stron może kształtować się odmiennie. Dotyczy to w szczególności rozliczenia materiałów potrzebnych do wykonania obiektu. Jeżeli należą one do inwestora, że on żądać od wykonawcy wydania materiałów, które nie zostały wykorzystane do budowy obiektu. Jeżeli natomiast zostały one zakupione przez wykonawcę, że on domagać się zwrotu ich ceny.

W razie zaistnienia konieczności sądowego dochodzenia swoich roszczeń przez wykonawcę, zasadne jest, aby posiadał on dowody wskazujące na przysługujące mu prawa. Przede wszystkim powinien dysponować umową wraz z wszystkimi jej załącznikami, ewentualnie także fakturami za zakupione przez siebie materiały. Kancelaria oferuje pomoc w przygotowaniu pozwu a także w prowadzeniu sprawy sądowej. 

Istotnym jest także, aby wykonawca był w stanie wykazać, że odstąpienie przez niego od umowy było uzasadnione, a tym samym prawnie skuteczne. Jeżeli odstąpienia nastąpiło z powodu braku wykonania przez inwestora swoich obowiązków, wykonawca powinien móc wykazać, że sytuacja taka faktycznie miała miejsce. Przykładowo, jeżeli odstąpienie nastąpiło z powodu braku udzielenia gwarancji określonej w art. 6491 k.c., wykonawca powinien posiadać pisemne wezwanie do udzielenia gwarancji oraz zaświadczenie lub oświadczenie, że inwestor nie udzielił gwarancji w terminie. 

Co istotne, odstąpienie od umowy o roboty budowlane, chociaż powoduje powstanie konsekwencji jakby umowa nie została w ogóle zawarta, nie wyłącza możliwości dochodzenia przez wykonawcę zapłaty kary umownej. 

Agata Aksanowska

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Podpisanie niekorzystnej umowy kredytowej o kredyt konsumpcyjny – czy można i kiedy można odstąpić od takiej umowy i na jakich warunkach?

W dniu 18 grudnia 2011 roku weszła w życie nowa ustawa o kredycie konsumenckim (ustawa z dnia 12 maja 2011 roku, Dz. U. 2011, Nr 126, poz. 715). Przyznaje ona szereg uprawnień konsumentom, nakładając tym samym na kredytodawców lub pośredników kredytowych będących przedsiębiorcami liczne obowiązki. 

Warto jednak na początku zdefiniować samo pojęcie kredytu konsumpcyjnego – jest to kredyt udzielony osobie fizycznej przez kredytodawcę w zakresie jego działalności na cel niezwiązany bezpośrednio z działalnością gospodarczą, którego wysokość, zgodnie z art. 2 wspomnianej wyżej ustawy, nie może przekroczyć kwoty 255.550 zł lub równowartości 75 tysięcy euro, która to suma została przeliczona po kursie wymiany w dniu, w którym została przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 208/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki. 

Za umowę o kredyt konsumpcyjny uważana jest w szczególności umowa pożyczki, umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, umowa o odroczenie konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia, umowa o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia, umowa o kredyt odnawialny. Pewne rodzaje umów zostały też wyłączone z działania tej ustawy, na przykład kredyty dla pracowników. Do pewnych rodzajów kredytów stosuje się zaś tylko niektóre zapisy ustawy, na przykład do kredytów hipotecznych. 

Jednym z ważniejszych praw konsumenta jest możliwość odstąpienia od umowy kredytu w ciągu 14 dni od dnia jej zawarcia bez podania przyczyny, o czym stanowi art. 53 ust. 1 wymienionej ustawy. Na kredytodawcy lub pośredniku kredytowym ciąży obowiązek przekazania konsumentowi wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy wraz z oznaczeniem swojego imienia, nazwiska (nazwy) i adresu zamieszkania (siedziby). W braku jego przekazania wspomniany termin nie biegnie, do czasu otrzymania przez konsumenta wzoru oświadczenia. W celu zachowania terminu wystarczy, aby oświadczenie zostało wysłane przed jego upływem, co dla celów dowodowych powinno nastąpić listem poleconym. Dowód jego wysłania należy oczywiście zachować. 

Konsument nie ponosi żadnych negatywnych konsekwencji z tytułu odstąpienia od umowy kredytowej. Musi jedynie uregulować kwotę odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty. Co jest oczywiste, spoczywa na nim także obowiązek niezwłocznego zwrócenia kwoty kredytu wraz ze wspomnianymi już odsetkami, co powinno nastąpić nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Za dzień spłaty kredytu uważa się dzień przekazania środków pieniężnych kredytodawcy przez konsumenta. 

Odstąpienie konsumenta od umowy nie rodzi po stronie kredytodawcy uprawnień do pobrania z tego tytułu dodatkowych opłat, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych. 

Co ważne – w przypadku, gdy z umową o kredyt związana jest dodatkowa usługa świadczona przez kredytodawcę lub osobę trzecią, której podstawą jest umowa między tą osobą a kredytodawcą - prawo konsumenta do odstąpienia od umowy o kredyt jest skuteczne także wobec umowy o tą dodatkową usługę. 

Powyższa procedura odstąpienia od umowy ma zastosowanie również wówczas, gdy umowa kredytowa zostaje zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość. 

Emilia Bartosiak 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl