Pomoc od placówek dyplomatycznych zagranicą

Na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych znajduje się lista numerów telefonów polskich placówek dyplomatycznych, do których można zwrócić się w nagłych przypadkach, wymagających pilnej pomocy konsularnej. Przed wyjazdem do danego kraju warto zatem zanotować odpowiedni numer telefonu. Adres internetowy to: www.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/kontakt_w_naglych_wypadkach

O pomoc do placówki dyplomatycznej możemy zwrócić się w razie utraty dokumentów lub pieniędzy. Gdy zgubimy lub zostanie nam skradziony paszport lub inne dokumenty podróży, konsul może, po uprzednim potwierdzeniu tożsamości, wydać nam paszport tymczasowy na powrót do kraju. W razie utraty pieniędzy konsul może: (i) pośredniczyć w nawiązaniu kontaktu z krewnymi lub znajomymi w Polsce, (ii) w uzasadnionych przypadkach, jeżeli nie ma innych możliwości przekazania pieniędzy – może wypłacić wnioskującemu kwotę, jaka zostanie wpłacona przez krewnych lub znajomych na konto Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, a (iii) w szczególnie uzasadnionych przypadkach – może udzielić pomocy finansowej niezbędnej na powrót do Polski najtańszym środkiem transportu, o ile turysta zobowiąże się do zwrotu pożyczki po powrocie. 

W przypadku zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności mamy prawo żądać kontaktu z konsulem. Konsul zadba o to, abyśmy nie byli traktowani gorzej niż obywatel państwa, w którym zostaliśmy zatrzymani. Na wniosek zatrzymanego konsul powiadomi też rodzinę o aresztowaniu, uzyska i przekaże nam informację o powodach zatrzymania, grożącej karze za popełnienie zarzucanego czynu, procedurze sądowej. Może także dostarczyć nam listę adwokatów, ale nie będzie pośredniczył w ewentualnym zaangażowaniu obrońcy. 

W razie śmierci obywatela polskiego za granicą konsul, za pośrednictwem Urzędu Wojewódzkiego właściwego dla miejsca zamieszkania zmarłego powiadamia krewnych w kraju oraz służy pomocą w załatwieniu wszelkich formalności na miejscu. Placówka dyplomatyczna nie pokrywa kosztów sprowadzenia ciała do kraju. Z reguły ponosi je ubezpieczyciel, a w przypadku braku ubezpieczenia – koszty pokrywa rodzina zmarłego. 

Jeżeli będziemy potrzebowali pomocy na terytorium państwa, gdzie Polska nie ma swojego przedstawicielstwa - ambasady, konsulatu zawodowego lub honorowego – to przysługuje nam prawo do opieki konsularnej ze strony przedstawicielstw innych państw członkowskich Unii Europejskiej na równi z obywatelami tych państw. 

Gabriela Waraszkiewicz 

adwokat 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Co zrobić, gdy zgubiło się paszport zagranicą?

Zgubienie paszportu za granicą nie jest okolicznością, która uniemożliwi nam powrót do kraju, bowiem konsulaty i ambasady są uprawnione do wydawania tymczasowych paszportów. Paszport tymczasowy pozwala nam jednak tylko na jednorazowy powrót do kraju. Na jego podstawie nie można zatem udać się w dalszą podróż, należy wrócić do Polski. 

Podkreślić należy, iż w przypadku utracenia paszportu za granicą okoliczność ta powinna zostać zgłoszona do odpowiedniej jednostki państwa pobytu tj. najczęściej Policji. Na policji osoba, która utraciła paszport wskazuje przyczynę utraty. O ile utrata nastąpiła w przypadku kradzieży, odpowiednie służby będą wszczynały postępowanie wyjaśniające. Zgłoszenie faktu utraty paszportu zostanie przez organ potwierdzone zaświadczeniem, które będzie potrzebne w konsulacie lub podczas jakiejkolwiek kontroli władz lokalnych. 

Po zgłoszeniu osoba, która utraciła paszport, powinna udać się do placówki polskiego konsulatu, lub o ile nie ma konsulatu, do ambasady, celem złożenia wniosku o wyrobienie paszportu tymczasowego. Paszport tymczasowy wydawany jest w trybie przyśpieszonym, jednak konieczne jest zachowanie formalności niezbędnych do wyrobienia dokumentu zastępczego. 

Po pierwsze, musimy złożyć podanie o wydanie paszportu tymczasowego oraz dwa zdjęcia, spełniające wymagania zdjęć do paszportu. Ponadto, należy przedstawić kserokopię utraconego paszportu, a w przypadku jej braku oświadczenie o okolicznościach utraty paszportu, co z reguły będzie jedynym możliwym warunkiem do spełnienia. Konsulat podejmie czynności potwierdzenia danych personalnych osoby, która utraciła paszport, bądź poprzez przyjęcie oświadczenia osoby legitymującej się polskim paszportem bądź poprzez sprawdzenie drogą administracyjną. Koszty paszportu tymczasowego, o ile został zgubiony, a nie skradziony pokrywa osoba, która go utraciła. W przypadku wskazania jako przyczyny kradzieży paszportu, postępowanie z wyrobieniem dokumentu zastępczego potrwa odpowiednio dłużej, standardowo oczekiwanie na paszport tymczasowy wynosi 2 – 3 tygodnie. 

Jeżeli paszport utracimy lub zostanie nam skradziony w państwie, w którym Polska nie ma swojej placówki konsularnej lub ambasady, nie zostaniemy pozostawieni bez pomocy. Obywatel polski może w takiej sytuacji udać się do placówki jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, która wyda nam tymczasowy dokument podróży. 

Aby otrzymać taki dokument należy spełniać następujące warunki: 

1) być obywatelem jednego z państw Unii Europejskiej; 

2) utracić dokument podróży; 

3) znajdować się na terenie państwa, na którym nie ma przedstawicielstwa dyplomatycznego ani konsularnego Polski; 

4) organ, który wydaje tymczasowy dokument podróży uzyskał zezwolenie z Polski. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Pomoc od konsula zagranicą

Konsul jest oficjalnym przedstawicielem Rzeczpospolitej Polskiej na terytorium oznaczonego kraju, powołanym celem ochrony interesów Rzeczpospolitej Polskiej oraz obywateli, a także odpowiada za stosunki Rzeczpospolitej Polskiej z krajem siedziby. Podstawę i zakres działania konsula określa ustawa z dnia 13 lutego 1984 roku o funkcjach konsulów Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. 2002 Nr 215, poz. 1823 z zm.) („Ustawa”). 

Zadaniem konsula jest pomoc obywatelowi polskiemu przebywającemu za granicą, niezależnie od tego czy jest on turystą, pracownikiem, studentem czy też na stałe lub czasowo przebywa za granicą. Konsul jest odpowiedzialny za udzielanie pomocy obywatelom polskim przebywającym za granicą poprzez informowanie o prawach im przysługujących na terenie państwa przyjmującego, umożliwia powrót do kraju, w tym nawet jest zobowiązany do pomocy finansowej koniecznej na powrót do kraju (art. 16 Ustawy). Pomoc ta może być udzielana w formie przekazania określonej kwoty pieniężnej, jej udzielenie może być uzależnione od złożenia poręczenia majątkowego lub zobowiązania zwrotu całości lub części otrzymanej kwoty pieniędzy w terminie określonym w decyzji o przyznaniu pomocy finansowej. Pomoc może być udzielona również poprzez zakup biletu na przelot lub przejazd z państwa przyjmującego do kraju. Szczegółowe zasady przyznawania pomocy finansowej przez konsula określa rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 28 sierpnia 2002 roku w sprawie udzielania przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej pomocy finansowej oraz trybu postępowania przy jej udzielaniu (Dz. U. 2002 Nr 151, poz. 1262 z zm.) 

Ponadto konsul zapewnia pomoc obywatelom polskim, którzy weszli w konflikt z prawem na terenie państwa przyjmującego. Konsul sprawuje również funkcje urzędnika państwowego, wykonuje zadania notariusza, kierownika stanu cywilnego oraz jest uprawniony do zabezpieczania spadku po obywatelu polskim, który zmarł na terenie państwa przyjmującego (art. 16 Ustawy). 

Zgodnie z art. 12 Ustawy konsul może reprezentować interesy obywatela polskiego przed sądami i organami państwa przyjmującego. Ponadto konsul czuwa aby obywatele polscy zatrzymani, aresztowani lub w inny sposób pozbawieni wolności w państwie przyjmującym mieli zapewnioną ochronę prawną i traktowanie zgodne z prawem tego państwa oraz z prawem i zwyczajami międzynarodowymi. W tym zakresie aresztowany może zwrócić się o pomoc do konsula w przedmiocie nawiązania kontaktu z rodziną. 

Konsul również zgodnie z art. 14 Ustawy jest zobowiązany do zapewnienia opieki nad obywatelami polskimi pozbawionymi opieki i kurateli oraz poprzez zabezpieczenia majątku takich osób. Konsul jest również właściwym podmiotem celem zabezpieczenia majątku zagranicą poprzez złożenie do depozytu dokumentów, środków płatniczych oraz innych przedmiotów wartościowych (art. 17 Ustawy). 

Do zadań konsula należy również zapewnienie kontaktu obywatela z państwem poprzez dokonywanie czynności wymiany dokumentów, przesłuchiwania w charakterze świadków na zlecenie organów krajowych. Konsul zajmuje się również legalizacją dokumentów w kraju pobytu, wydawaniem niezbędnych dokumentów umożliwiających powrót do kraju, w tym również jest uprawniony do wydawania, wznowienia, dokonywania zmian i unieważniania paszportów oraz innych dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy, a także posiada kompetencje notariusza (art. 19 Ustawy) oraz urzędnika stanu cywilnego (art. 26 Ustawy). 

Konsul jest zatem urzędnikiem państwa polskiego, którego siedzibą jest państwo przyjmujące. Powołany jest przede wszystkim, odmiennie niż ambasador, do ochrony obywateli polskich przebywających w kraju przyjmującym oraz zapewnienia im możliwości normalnego życia i funkcjonowania poza granicami kraju. Jest to podmiot powołany do świadczenia wszelkiej pomocy Polakom za granicą. Do jego funkcji należą działania ochronne, jak również wszelkie działania o charakterze administracyjnym. Konsul jest dla Polaków przebywających zagranicą namiastką funkcji państwa ojczystego w kraju pobytu. Z uwagi na szczególną rolę konsula w pomocy i obsłudze administracyjnej dla obywateli Rzeczpospolitej Polskiej warto jest znać adresy najbliższych placówek konsularnych Rzeczpospolitej Polskiej, których aktualna lista znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych (kliknij tutaj). 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl