Nowe terminy przedawnienia w prawie cywilnym – skrócenie terminów przedawnienia

Przez przedawnienie należy rozumieć czas, po którego upływie dłużnik może skutecznie uchylić się od zapłaty długu. Niewątpliwie jest to zatem istotna kwestia zarówno z punktu widzenia dłużnika, jak i wierzyciela. Nowe zmiany wprowadzone ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw są wg ustawodawcy odpowiedzią na nieuczciwe praktyki niektórych firm windykacyjnych, które masowo skupują roszczenia, licząc, że dłużnicy nie podniosą zarzutu przedawnienia. Celem ustawodawcy jest zmobilizowanie wierzycieli do szybszego działania przeciwko dłużnikom i dochodzenia swoich wierzytelności. Nowelizacja w zakresie skrócenia terminów przedawnienia ma więc charakter dyscyplinujący.

Największą zmianą jest skrócenie podstawowych terminów przedawnienia roszczeń cywilnych z 10 do 6 lat. Dotyczy to zarówno roszczeń majątkowych, o których mowa w art. 118 Kodeksu cywilnego, jak i określonych w art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu (np. wyrok, nakaz zapłaty), orzeczeniem sądu polubownego, a także roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem. Bez zmian pozostaje 3 – letni okres przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. odsetki, czynsz najmu) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W rzeczywistości termin ten również uległ wydłużeniu. Do tej pory przedawnienie upływało z dniem, który odpowiadał dniu, kiedy okres przedawnienia rozpoczął się. Po modyfikacji art. 118. k.c. przedawnienie będzie następowało z ostatnim dniem roku kalendarzowego, w którym mija okres przedawnienia. Zmiana ta dotyczy jednak tylko roszczeń, których termin przedawnienia wynosi 2 lata lub więcej. W przypadku roszczeń, których okres przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, a są to np. roszczenia z tytułu umowy spedycji, przewozu czy zastawu (okres przedawnienia wynosi 1 rok) koniec terminu przedawnienia pozostaje bez zmian. Przykładowo, gdy płatność związana z prowadzeniem działalności gospodarczej (3 – letni okres przedawnienia) miała nastąpić do 9 maja 2019 r., to przedawnienie nastąpi 31 grudnia 2022 r., a nie jak byłoby do tej pory 9 maja 2022 r. 

Niezwykle istotne są również zmiany dotyczące Kodeksu postępowania cywilnego. W nowowprowadzonym art. 187 §1 pkt 11 k.p.c. nałożono obowiązek informowania w pozwie o zasądzenie roszczenia o dacie jego wymagalności. W przypadku jej pominięcia, sąd będzie wzywał do uzupełnienia braków formalnych. Można więc uznać, że obowiązkowe podawanie informacji będzie skutkowało ułatwieniem podniesienia zarzutu przedawnienia. 

Ustawa weszła w życie z dniem 9 lipca 2018 r. W kolejnych artykułach omówione zostaną kwestie dotyczące przepisów intertemporalnych oraz zagadnienia związane z ochroną konsumentów w świetle nowych przepisów o przedawnieniu. 

Katarzyna Pelczar

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Skutki podania błędnego adresu pozwanego w sądzie dla wydanego wyroku

Podkreślenia wymaga, iż obowiązkiem powoda jest wskazanie w pozwie, które jest pierwszym pismem procesowym w sprawie sądowej, adresu pozwanego. Obowiązek ten ma na celu zabezpieczenie prawa do obrony dla strony pozwanej, która na wskazany adres otrzyma od sądu pozew lub orzeczenie w sprawie. 

Sąd, który prześle pozew lub orzeczenie do pozwanego dopiero na wskazanym etapie podejmuje kontrolę poprawności adresu pozwanego. O ile bowiem przy doręczeniu okaże się, że adres jest nieaktualny lub nieprawdziwy, co stwierdzi operator doręczający korespondencję, sąd wezwie powoda do podania nowego aktualnego adresu strony pozwanej. Najczęściej rygor wezwania sądu w takiej sytuacji obejmuje zwrot pozwu lub zawieszenie postępowania. Sąd wyznacza najczęściej 7 – dniowy termin na uzupełnienie braku, przy czym o ile powód nie zna innego adresu pozwanego, w tym jest zmuszony do ustalenia adresu przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, może zawnioskować o wydłużenie terminu, na co sądy najczęściej wyrażają zgodę. 

Większy problem zarówno dla powoda, jak również dla pozwanego pojawia się wówczas kiedy adres z pozwu nie jest poprawny, jednak operator pocztowy nie oznacza prawidłowo wady adresu przy próbie doręczenia, wskazując, iż przesyłka jest podwójnie awizowana. W takiej sytuacji sąd uznaje adres pozwanego za prawidłowy i podejmuje dalsze działania w sprawie, włącznie z wydaniem wyroku zaocznego lub stwierdzeniem prawomocności i wykonalności nakazu zapłaty. Sąd bowiem uznaje, iż doszło do tzw. fikcyjnego doręczenia danego pisma, co oznacza, iż pozwany uważany jest za skutecznie zawiadomionego o treści korespondencji sądowej, pomimo braku jej otrzymania.

W takiej sytuacji bardzo często pozwany dowiaduje się o sprawie sądowej już na etapie egzekucji komorniczej, co powoduje, iż musi podjąć obronę dwutorowo. Z jednej strony, o ile dotychczas wskazywany adres przez powoda był błędny lub nieaktualny, pozwany musi przeciwstawić się klauzuli wykonalności na dane orzeczenie sądowe, z drugiej strony w toku danej sprawy sądowej jest zobowiązany do wykazania, iż dotychczas podawany adres był błędny i zażądać prawidłowego doręczenia pism procesowych. W tym zakresie bowiem uznawane jest, iż pozwany nie musi składać wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu, bowiem wobec błędnego adresu, strona nie uchybiła terminowi, po doręczeniu orzeczenia przez sąd na nowy adres otwiera się droga pozwanemu do złożenia środków zaskarżenia, w tym wdania się w spór. Tryb ten zatem chroni pozwanego, którego adres został przez powoda błędnie podany. Przy czym słabość tej procedury może wynikać z faktu, iż do czasu zareagowania pozwanego, komornik dokona skutecznej egzekucji zgodnie z wyrokiem, doręczanym na błędny adres. Wówczas po przeprowadzeniu postępowania sądowego merytorycznego, w zależności od jego wyniku, pozwany będzie musiał dochodzić ewentualnie niesłusznie wyegzekwowanych świadczeń, w kolejnej sprawie odszkodowawczej. Co istotne, o ile komornik prowadzący sprawę z orzeczenia wydanego w oparciu o błędny adres pozwanego, nie dokonał skutecznej egzekucji, uzasadnione jest zawieszenie postępowania egzekucyjnego na czas rozpoznania sprawy sądowej.

Podanie błędnego adresu pozwanego może zatem mieć daleko idące niekorzystane skutki zarówno do powoda, który nie będzie mógł kontynuować złożonej do sądu sprawy, jak również dla pozwanego w sytuacji nieprawidłowej weryfikacji adresu przez operatora pocztowego. Przy czym jak widać z powyższych twierdzeń scenariusz sprawy sądowej, w której adres pozwanego został błędnie oznaczony, zależny jest w dużej mierze od działań podmiotu trzeciego, jakim jest operator pocztowy, na podstawie którego adnotacji na przesyłce sąd sprawdza poprawność danych adresowych pozwanego, a tym samym skuteczność doręczenia.

 Z uwagi jednak na fakt, iż postępowanie po ustaleniu braku poprawności podanego adresu pozwanego w pozwie staje się skomplikowane proceduralnie, w tym tryb dalszego działania zarówno po stronie powodowej, jak również pozwanej wynika w dużej mierze z orzecznictwa, uzasadnione jest niezwłoczne zgłoszenie się prawnika, który podejmie w sprawie stosowane działania zaradcze. 

Paulina Adamczyk – Kowalska
adwokat
Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy
kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Jak odwołać się od podwyżki opłaty za użytkowanie wieczyste? cz. II

W poprzednim poście (kliknij tutaj) omówiliśmy najczęstsze błędy związane z podwyższaniem opłaty za użytkowanie wieczyste, co umożliwia złożenie skutecznego odwołania. Obecnie chciałabym skupić się na samej procedurze odwoławczej i jej uwarunkowaniach. 

Składa się ona z dwóch etapów, następujących po sobie, czyli z fazy rozpoznania administracyjnego oraz dalszego rozpoznania przed sądem powszechnym. Procedura ta ma charakter wyjątkowy, bowiem dochodzenie ochrony praw przez użytkownika wieczystego przed etapem sądowym poprzedza ścieżka odwołania w trybie kodeksu postępowania administracyjnego przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym.

Użytkownik wieczysty, który nie zgadza się z wysokością opłaty rocznej po zmianie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenie dotychczasowej opłaty, może złożyć do właściwego z uwagi na miejsce położenia nieruchomości Samorządowego Kolegium Odwoławczego wniosek o ustalenie opłaty. Po upływie tego terminu istnieje jeszcze możliwość złożenia wniosku o ustalenie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia. Jednak jest to procedura dość trudna i nie zawsze skuteczna – warto w takiej sprawie zdać się na Kancelarię, która oceni szanse przywrócenia terminu i ewentualnie sformułuje odpowiedni wniosek. Wniosek taki wówczas powinien zostać złożony w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny niemożności działania przez użytkownika wieczystego wraz z potwierdzeniem przyczyny niedotrzymania terminu. 

Wniosek o ustalenie składa się przeciwko organowi, który wypowiedział dotychczasową wysokość opłaty. Złożenie takiego wniosku przez użytkownika wieczystego w terminie ustawowym powoduje, iż to organ jest zobowiązany do udowodnienia zasadności zmiany opłaty za użytkowanie wieczyste. Co istotne złożenie wniosku o ustalenie opłaty rocznej powoduje swoiste wstrzymanie wykonalności, bowiem użytkownik do czasu jego rozpoznania ponosi opłatę w dotychczasowej wysokości. Wniosek o ustalenie składany jest w dwóch egzemplarzach. Po jego kontroli formalnej, kolegium wyznacza termin rozprawy. W wyniku postępowania w przedmiocie wniosku o ustalenie strony mogą zawrzeć ugodę lub kolegium orzeczeniem ustala wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste, która obowiązuje od 1 stycznia kolejnego roku, w którym nastąpiło złożenie wypowiedzenia. W przypadku zatem utrzymania dokonanej przez organ zmiany użytkownik jest zobowiązany do dokonania dopłaty za opłaty, których obowiązek powstał podczas rozpoznawania wniosku o ustalenie. Należy bowiem podkreślić, iż średni czas rozpoznania wniosku wynosi około jednego roku. Orzeczenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego lub ugoda mają charakter ostateczny w trybie administracyjnym, co oznacza, iż nie mogą one być przedmiotem dalszego odwołania do innego organu administracji oraz skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W ten sposób zatem dochodzi do zakończenia etapu administracyjnego rozpoznania wniosku o ustalenie użytkownika wieczystego. 

Pomimo jednak zamknięcia drogi administracyjnej, użytkownikowi wieczystemu w terminie 14 dni o dnia doręczenia orzeczenia kolegium służy prawo złożenia sprzeciwu do sądu powszechnego. Sprzeciw składany jest do sądu za pośrednictwem kolegium, które przekazuje akta sprawy do sądu. Wniesienie w terminie sprzeciwu powoduje utratę orzeczenia kolegium, a wniosek użytkownika wieczystego jest ponownie rozpoznawany przez sąd w trybie przepisów postępowania cywilnego. Po rozpoznaniu sprawy sąd rozstrzyga wyrokiem, który podlega apelacji. 

Etap sądowy następuje zatem po rozpoznaniu wniosku przez kolegium, a tym samym przed wyczerpaniem drogi administracyjnej. Jednak istnieje możliwość również do wystąpienia na drogę postępowania cywilnego z powództwem o ustalenie w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego, bez uprzedniego składania wniosku o ustalenie do kolegium. Sytuacja taka jest dopuszczalna przykładowo w sytuacji, w której został przez użytkownika wieczystego niedotrzymany termin złożenia wniosku do kolegium, a nie ma podstaw do żądania przywrócenia terminu. Uprawnienie do dochodzenia praw przez użytkownika wieczystego z pominięciem etapu administracyjnego potwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 października 2010 r. w sprawie VI ACa 199/10, w którym wskazał, iż „Ustawowy termin 30 dniowy do złożenia przez użytkownika wieczystego, któremu wypowiedziano wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste, wniosku do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (art. 78 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami) ma charakter zawity i nie podlega przywróceniu. Jego naruszenie nie pozbawia użytkownika wieczystego uprawnienia do złożenia sprzeciwu i żądania rozpoznania sprawy przez sąd, jednak skutkuje związaniem stron ofertą nowej wysokości opłaty rocznej, co prowadzi do oddalenia powództwa.” Złożenie jednak pozwu w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego przez użytkownika wieczystego o ustalenie wysokości opłaty rocznej, z pominięciem etapu administracyjnego, powoduje, iż ciężar dowodu wówczas obciąża użytkownika wieczystego, na zasadach ogólnych. To bowiem użytkownik wieczysty jako żądający ustalenia i wyciągający dla siebie korzystne skutki prawne jest zobowiązany do wykazania swojej argumentacji. Wobec podstawy ustalania wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste, którą jest wartość nieruchomości, w procesie o ustalenie konieczne jest powołanie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy, celem dokonania wyceny nieruchomości. W tym trybie użytkownik wieczysty obciążany jest większymi kosztami, bowiem to jego obciąża zaliczka na biegłego.

Z powyższego wynika, iż zmiana wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nie zamyka użytkownikowi drogi do dochodzenia jego praw do ustalenia jej rzeczywistej wartości. Konieczne jest jednak pilnowanie sprawy w zakresie terminów na wszczęcie procedury odwoławczej. Nadto, o ile opłata została ustalona w sposób arbitralny, nawet po niedotrzymaniu wszystkich terminów przez użytkownika, możliwe jest wystąpienie z powództwem o ustalenie. Wówczas jednak należy pamiętać, iż dochodzi do zmiany ciężaru dowodowego, który z organu zostaje przerzucony na użytkownika. 

Paulina Adamczyk

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Jak i kiedy składać dowody w sprawie cywilnej? Spóźnione dowody

Z dniem 3 maja 2012 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzająca rygorystyczne zasady dotyczące przytaczania okoliczności faktycznych sprawy oraz zgłaszania wniosków dowodowych. Stanowi ona istotne utrudnienie zarówno dla osób dochodzących swoich praw w procesie jak i broniących się przed zarzutami strony przeciwnej. Jej zaletą jest jednak stworzenie warunków do szybszego rozpoznawania sprawy, poprzez zapobieżenie wydłużeniu postępowania przez strony.

Zgodnie z art. 217 § 1 k.p.c. strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Paragraf 2 wskazanego przepisu wprowadza jednak istotne ograniczenie w powyższym zakresie. Przyznaje on bowiem sądowi władzę w zakresie decydowania o dopuszczeniu w procesie twierdzeń oraz dowodów, które nie zostały powołane przez stronę odpowiednio w pozwie lub w odpowiedzi na pozew. Stąd konieczne jest bardzo dokładne i sprawne przygotowanie pozwu lub odpowiednio odpowiedzi na pozew, gdyż jeśli pominiemy tam jakieś dowody, sąd może ich później nie dopuścić i stracimy możliwość skutecznej obrony naszych praw. Jeśli mamy jakieś wątpliwości, jak przytaczać dowody, warto skonsultować się w tym zakresie z Kancelarią. Zasięgnięcie porady prawna w tym zakresie lub powierzenie Kancelarii przygotowania pozwu lub odpowiedzi na pozew pozwoli uniknąć kosztownych kłopotów w przyszłości. 

Zauważmy, że sąd pominie spóźnione twierdzenia i dowody, jeżeli zgłaszająca je strona nie uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo też jeżeli nie uprawdopodobni wystąpienia innych wyjątkowych okoliczności. Przykładowo sąd dopuści dowód, który powstał dopiero po złożeniu pozwu. Sąd pominie także twierdzenia oraz dowody, jeżeli uzna, iż zostały one powołane jedynie dla zwłoki lub jeżeli sporne okoliczności zostały już dostatecznie wyjaśnione. 

Z powyższych względów bardzo istotne jest, aby strona procesu wszystkie twierdzenia oraz wnioski dowodowe zgłosiła w swoim pierwszym piśmie procesowym lub w terminie dwóch tygodni od dnia, kiedy wskazanie danej okoliczności lub przedstawienie dowodu stało się obiektywnie możliwe. W razie konieczności zgłoszenia twierdzenia lub dowodu w późniejszym piśmie procesowym, ważnym jest, aby należycie usprawiedliwić przyczynę opóźnienia, wskazując na obiektywne i niezależne od siebie przyczyny braku działania na wcześniejszym etapie postępowania. W razie zawinionego opóźnienia ze zgłoszeniem twierdzeń oraz dowodów istotnych dla sprawy, strona może starać się wykazać przed sądem, że dopuszczenie ich na późniejszym etapie postępowania w żaden sposób go nie wydłuży, tj. nie spowoduje konieczności wyznaczenia dodatkowego terminu rozprawy lub podjęcia przez sąd niezaplanowanych wcześniej czynności, skutkujących koniecznością odroczenia rozprawy przed jej zamknięciem. Trzecim argumentem, z którego może skorzystać strona dążąca do uwzględniania przez sąd spóźnionego twierdzenia lub dowodu, jest zaistnienia wyjątkowej okoliczności, która uzasadnia odstąpienie od omawianego rygoryzmu procesowego. Wskazana przesłanka ze względu na brak swojej precyzji daje sądowi największą dowolność w zakresie stwierdzenia czy w danym przypadku ma ona zastosowanie. Tu też warto zasięgnąć pomocy ze strony Kancelarii, aby dobrze uargumentować późniejsze powołanie dowodu. 

Ze względu na rygoryzm art. 217 k.p.c. bardzo istotne jest należyte przygotowanie pozwu lub odpowiedzi na pozew. Pominięcie we wskazanych pismach istotnych okoliczności lub dowodów może bowiem spowodować negatywne konsekwencje w postaci przegrania procesu. Należy bowiem mieć na względzie, iż w procesie cywilnym sąd nie jest zobowiązany działać z urzędu w celu ustalenia prawdy materialnej, lecz to od stron i ich aktywności zależy wynik sprawy. 

Agata Aksanowska

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Jak można zwalczać zabezpieczenie ustanowione na majątku?

Podstawowym sposobem zwalczania ustanowionego na naszym majątku zabezpieczenia jest zażalenie. Zgodnie z przepisem artykułu 741 Kodeksu postępowania cywilnego zażalenie można złożyć na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia i nie ma tu znaczenia czy wniosek o zabezpieczenie został przez sąd uwzględniony czy oddalony. Wnosząc takie zażalenie do sądu należy przede wszystkim pamiętać, że mają tu zastosowanie przepisy ogólne o zażaleniu, tj. art. 394-397 k.p.c., a więc obowiązuje tygodniowy termin, spełnienie wymagań przepisanych dla pisma procesowego, wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów. Jako podstawę zażalenia należy wskazać okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia o zabezpieczeniu. Właściwe zatem będą tu zarzuty podnoszące, że nie istnieje obawa pozbawienia uprawnionego zaspokojenia, że roszczenie nie jest dostatecznie uwiarygodnione, że dla dochodzenia roszczenia niedopuszczalna jest droga sądowa, a także te kwestionujące zastosowanie konkretnego sposobu zabezpieczenia jako nadmiernie go obciążającego ( art. 7301 § 3) lub prowadzącego do zaspokojenia roszczenia ( art. 731). 

Jeśli spóźnimy się ze złożeniem zażalenia można próbować złożyć wraz z zażaleniem wniosek o przywrócenie terminu. Podstawy złożenia takiego wniosku najlepiej skonsultować z Kancelarią. 

Zgodnie z art. 396 k.p.c. sąd pierwszej instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia, a postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. 

Należy pamiętać, że samo uchylenie postanowienia zawierającego postanowienie o zabezpieczeniu nie pociąga za sobą automatycznie umorzenia postepowania zmierzającego do wykonania zabezpieczenia. By postępowanie zostało umorzone, konieczne jest odrębne postanowienie organu wykonującego zabezpieczenie, wydane w oparciu o przepisy art. 825 pkt 2 w zw. z art. 743 k.p.c lub postanowienie sądu umarzające postępowanie nieprocesowe mające charakter postępowania wykonawczego. 

Agata Odrobińska 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Nowe zasady postępowania przed e-sądem

E-sąd, czyli elektroniczne postępowanie upominawcze, funkcjonuje od stycznia 2010 roku. W ramach tego postępowania roszczenia dochodzone są przy wykorzystaniu systemu informatycznego, gdzie pisma stron (szczególnie powoda) wnoszone są do sądu drogą elektroniczną. Ten sposób prowadzenia sporów sadowych stał się ostatnio bardzo popularny, o czym świadczy ogromna liczba spraw wnoszonych do e-sądu, która w pierwszym półroczu 2013 roku przekroczyła półtora miliona. 

W dniu 7 lipca 2013 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego („Kpc”), która przyniosła zmiany w postępowaniu elektronicznym, które zdaniem ich pomysłodawców miały uniemożliwić dokonywanie nadużyć przy wykorzystaniu e-sądu, poprzez ograniczenie możliwości dochodzenia przez wierzycieli roszczeń przedawnionych albo wręcz nieistniejących. W chwili obecnej w postępowaniu elektronicznym mogą być dochodzone jedynie roszczenia, które stały się wymagalne nie później niż trzy lata przed wniesieniem powództwa, przy czym datę wymagalności dochodzonego roszczenia należy wskazać w pozwie. Ponadto nowelizacja Kpc wprowadziła obowiązek podawania w pozwie wnoszonym droga elektroniczną przez powoda danych pozwanego takich jak PESEL i NIP, a gdy jest to osoba prawna jej numeru KRS. Za podanie nieprawidłowych danych pozwanego w złej wierze lub w wyniku niezachowania należytej staranności, sąd może skazać powoda lub jego przedstawiciela ustawowego bądź pełnomocnika na karę grzywny w wysokości do 5 tysięcy złotych. 

Dodatkowo, w celu ochrony dłużników, wprowadzono obowiązek zawieszenia na wniosek dłużnika przez komornika postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym, w razie przedstawienia przez niego zaświadczenia, z którego wynika, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony na inny adres aniżeli jego miejsce zamieszkania. 

Artur Stosio 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Jakich zabezpieczeń może dokonać komornik na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu w procesie o zapłatę?

Możliwość i sposób dokonania przez komornika zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, a takie w zasadzie dochodzone są w procesie sądowym o zapłatę, powinny szczegółowo wynikać z postanowienia sądowego o przyznaniu zabezpieczenia. Sąd w taki postanowieniu powinien jasno określić sposób zabezpieczenia, wskazując przy tym jakiej części majątku obowiązanego ono dotyczy. Katalog sposobów zabezpieczenia zawiera art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego, a należą do nich: 

1) zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego; 

2) obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową; 

3) ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu; 

4) obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską; 

5) ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; 

6) ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego. 

W związku z tym komornik może dokonać zabezpieczenia jedynie w sposób wyraźnie wskazany w postanowieniu. Przy czym uprawniony do zabezpieczenia może we wniosku wskazać więcej niż jeden proponowany sposób zabezpieczenia, zaś sąd powinien dokonać wyboru tego najwłaściwszego: „Wskazanie sposobu zabezpieczenia w sprawach dotyczących roszczeń pieniężnych polega na wymienieniu środka wskazanego w art. 747 i nast. k.p.c. Nie jest wykluczone wskazanie przez uprawnionego dwóch lub więcej sposobów zabezpieczenia w sposób alternatywny lub ewentualny. Wówczas sąd, kierując się treścią art. 730(1) § 3 k.p.c., powinien zastosować taki sposób, który uprawnionemu zapewni należytą ochronę, a jednocześnie nie obciąża obowiązanego ponad potrzebę.” (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 lutego 2012 roku, sygn. I ACz 196/12). 

Ponadto zabezpieczenie nie może obejmować rzeczy, wierzytelności i praw, z których egzekucja jest wyłączona. Należą do nich między innymi: przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu. 

Z doświadczenia Kancelarii wynika, że z perspektywy obowiązanego warto zwrócić uwagę na treść postanowienia o zabezpieczeniu, a szczególnie na określenie sposobu zaskarżenia. W naszej ocenie postanowienie w tym przedmiocie pozbawione tego elementu może zostać skutecznie zaskarżone. 

Artur Stosio 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Co to jest zapowiedź apelacji w procesie cywilnym i jak ją złożyć?

Zapowiedź apelacji nie jest terminem zdefiniowanym w ustawie, jednak jest to określenie języka sądowego, często używane zarówno przez sąd, jak również przez praktyków. Określenie to dotyczy i pojawia się zarówno w procesie cywilnym, jak również karnym. 

Zapowiedź apelacji należy rozumieć jako złożenie wniosku o uzasadnienie wydanego w sprawie wyroku. Nazwa tej instytucji odnosi się do celu wniosku, który najczęściej inicjuje postępowanie odwoławcze od wyroku. Strona postępowania bowiem celem zapoznania się z motywami wyroku, jakie zastosował sąd, kieruje wniosek o uzasadnienie wyroku i po jego sporządzeniu i otrzymaniu dokonuje analizy i zaskarża wyrok apelacją. 

Wniosek o uzasadnienie wyroku składany jest w terminie nieprzekraczalnym 7 dni od dnia wydania orzeczenia lub doręczania sentencji wyroku, o ile strona pozbawiona wolności działa bez profesjonalnego pełnomocnika. Termin jest ustawowy i zawity, nie ma zatem możliwości jego swobodnego przywrócenia. Jedyną drogą jest wniosek o przywrócenie terminu, który składa się z uzasadnieniem przyczyny niezachowania terminu oraz wnioskiem spóźnionym o uzasadnienie wyroku. Wniosek taki powinien wskazywać datę, oznaczenie sądu, stron oraz sygnaturę sprawy, jak również musi zawierać żądanie strony w zakresie sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku i jego doręczenia stronie. Uzasadnienie doręczone jest jedynie stronie, która o niego wnioskowała. Należy wskazać, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (uchwała z dnia 27 października 2005 r. w sprawie III CZP 65/05) wniosek o uzasadnienie jest pismem w toku sprawy kierowanym jedynie do sądu, zatem nie ma konieczności przesyłania lub załączania jego odpisu dla strony przeciwnej. Ta zasada jednak, pomimo istnienia powołanego orzecznictwa, przez niektóre sądy nie jest stosowana, dlatego też celem zabezpieczenia skuteczności wniosku zasadne jest jego doręczenie lub załączenie dla strony przeciwnej. 

Podkreślić należy, iż wniosek o uzasadnienie nie zmusza strony w dalszej kolejności do złożenia apelacji od wyroku, zatem nazwa "zapowiedź apelacji" nie odzwierciedla wyłącznej funkcji wniosku. Ponadto brak zapowiedzi apelacji, czyli złożenia wniosku o uzasadnienie również nie powoduje, iż strona traci prawo do złożenia apelacji. W postępowaniu cywilnym bowiem strona może złożyć apelację od wyroku w terminie 14 dni od jego wydania lub w terminie 14 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Nie ma zatem konieczności, aby wniosek o uzasadnienie wyroku poprzedzał apelację. Możliwe jest złożenie apelacji od wyroku bez znajomości motywów jego wydania. O ile nie zostanie w terminie złożony wniosek o uzasadnienie wyroku, a strona złoży apelację to wówczas sąd jest zobowiązany do sporządzenia wyroku z urzędu. Konieczne jest natomiast zawsze poprzedzenie wnioskiem o uzasadnienie wyroku złożenie skargi kasacyjnej, składanej od wyroku sądu odwoławczego. Wówczas, o ile strona rozważa możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, taki wniosek zapowiadający należy złożyć, bowiem zabezpieczy to uprawnienie do skargi. W takim przypadku sporządzenie uzasadnienia i jego doręczenie również nie obliguje strony do złożenia skargi kasacyjnej, pomimo złożenia wniosku przez stronę. 

Zapowiedź apelacji poza funkcją w zakresie umożliwienia stronie poznania motywów wydania wyroku, ułatwienia argumentacji apelacji oraz przedłużenia terminu do złożenia środka odwoławczego, bowiem najczęściej sporządzenie wyroku i jego doręczenie oddala ten termin na przynajmniej miesiąc, również opóźnia uprawomocnienie się wyroku sądu I instancji. Z uwagi bowiem na istnienie terminu otwartego do złożenia apelacji, nie ma możliwości stwierdzenia prawomocności wyroku i nadania klauzuli wykonalności wyrokowi aż do czasu upływu 14 dni od dnia doręczenia stronie wnioskującej wyroku wraz z uzasadnieniem. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Na czym polega składanie zeznań w sądzie?

Zeznania w sądzie składają świadkowie. Zarówno procedura cywilna, jak również procedura karna wskazują, iż zeznania składają świadkowie. Należy przy tym podkreślić, że jest to odmienny środek od przesłuchania stron, opinii ustnej biegłego oraz wyjaśnień oskarżonego. 

Przesłuchanie świadków w danej sprawie, niezależnie od tego czy jest to sprawa karna czy też cywilna, odbywa się na podobnych zasadach, jednak podkreślić należy na różnicę, które są przede wszystkim podyktowane faktem odmiennych zasad postępowań w zakresie oparcia procedury karnej na prawdzie materialnej (ustalanie jak rzeczywiście było), a procedury cywilnej na prawdzie formalnej (ustalanie tego, co można ustalić na podstawie dowodów w sprawie). 

Dowód z zeznań świadków w postępowaniu cywilnym dopuszczalny jest na wniosek strony, która jest zobowiązana do podania okoliczności, na które świadek będzie zeznawał oraz adresu świadka do wezwania. Kodeks postępowania cywilnego wskazuję przypadki, w których dana osoba nie może ze względów podmiotowych oraz przedmiotowych zostać świadkiem w sprawie. Świadkiem nie mogą być, zgodnie z art. 259 – 261 Kodeksu postępowania cywilnego: osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli "zastrzeżone" lub "poufne", jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem; przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową; współuczestnicy jednolici; mediator co do faktów, o których dowiedział się w toku prowadzenia postępowania mediacyjnego. Osoba wezwana w charakterze świadka nie ma prawa odmowy złożenia zeznań, chyba, że jest małżonkiem strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem oraz powinowatym w tej samej linii lub stopniu, jak również osobą pozostających z którąś ze stron w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód. Świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych powyżej, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi. 

Osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się w oznaczonym terminie. Brak stawiennictwa bez usprawiedliwionej przyczyny może spowodować nałożenie na świadka grzywny, a w przypadku powtórnego niestawiennictwa zarządzenia doprowadzenia przymusowego do sądu. Świadek może jednak usprawiedliwić swoje niestawiennictwo w terminie 7 dni od daty doręczenia mu postanowienia o ukaraniu grzywną. 

Świadek składa zeznania ustnie. Na początku sąd żąda wykazania tożsamości świadka poprzez okazanie dowodu tożsamości. Następnie dopytuje o dane osobowe, zawód, stosunek do stron oraz wcześniejszą karalność za składanie fałszywych zeznań. Ponadto sąd jest zobowiązany do pouczenia świadka o grożącej odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Świadek przed złożeniem zeznań składa przyrzeczenie, chyba, że jest osobą małoletnią, skazaną za składanie fałszywych zeznań lub strony wyrażą zgodę za złożenie zeznań bez przyrzeczenia. W trakcie składania przyrzeczenia wszyscy z wyłączeniem sądu są zobowiązani zachować postawę stojącą. 

Na początku składania właściwych zeznań świadek odpowiada na pytania przewodniczącego, który ustala co i z jakiego źródła jest świadkowi wiadome w sprawie. Po uzyskaniu ogólnych informacji od świadka w sprawie, świadek jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi na pytania stron oraz ich pełnomocników. W pierwszej kolejności pytania kieruje strona, z której wniosku świadek składa zeznania. Po wyczerpaniu pytań przez sąd i strony świadek zostaje zwolniony przez sąd. Świadek nie może opuścić sali przed zezwoleniem przewodniczącego. Zeznania świadka są utrwalane w protokole. 

Świadek ma prawo zgłosić w trybie art. 277 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o zwrot koniecznych kosztów stawiennictwa, do których zaliczają się koszty podróży, pobytu w miejscu przesłuchania oraz utracony zarobek. Wniosek taki powinien być zgłoszony w terminie tygodnia od dnia złożenia zeznań pisemnie lub ustnie do protokołu, na jego poparcie świadek jest zobowiązany do przedstawienia dowodów potwierdzających rzeczywisty koszt stawiennictwa. 

W postępowaniu karnym świadkiem jest każda osoba, która posiada wiedzę w przedmiocie czynu stanowiącego podstawę postępowania. Nie ma zatem konieczności formułowania wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka, chociaż tryb wnioskowy jest dopuszczalny. Ponadto szerszy jest katalog osób, które nie mogą zeznawać w charakterze świadka, należą do nich obrońca oraz duchowny, a także osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub zawodowej, o ile nie zostali zwolnieni przez sąd lub właściwy organ z obowiązku zachowania tajemnicy. Procedura karna wyodrębnia ponadto instytucję świadka koronnego oraz anonimowego, którzy zeznają przy zachowaniu odrębnych zasad, a także przewidziane są szczególne zasady przesłuchiwania osób poniżej 15 roku życia. 

Podkreślić należy, iż zasadniczo, zarówno w postępowaniu cywilnym, jak również karnym, dowód z zeznań świadków przeprowadza się przed sądem sprawy. Jednak w stosunku do osób, które z racji choroby lub kalectwa nie mogą się stawić, dopuszczalne jest ich przesłuchanie w miejscu pobytu. Przepisy również dopuszczają możliwość odstępstwa od zasady bezpośredniości poprzez przesłuchanie świadka w ramach pomocy prawnej przez sąd jego miejsca zamieszkania. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Czy w sprawie o zapłatę muszę pozywać przed sąd dłużnika?

Zasadą jest, iż właściwym miejscowo sądem w sprawach o zapłatę jest sąd miejsca zamieszkania dłużnika w przypadku osób fizycznych lub sąd siedziby w przypadku osób prawnych (art. 27 i 30 Kodeksu postępowania cywilnego). O ile natomiast pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce to właściwość oznacza się według miejsca pobytu, a jeżeli nie jest ono znane według ostatniego znanego miejsca zamieszkania. Powództwa wobec Skarbu Państwa powinny być kierowane zgodnie z siedzibą jednostek organizacyjnych reprezentujących interesy Skarbu Państwa w danej sprawie. 

Do wyjątków od powyższych zasad w pierwszej kolejności należy wskazać możliwość oznaczenia sądu właściwego na podstawie umowy stron lub klauzuli umownej. W przypadkach bowiem, w których nie jest zastrzeżona właściwość wyłączna (art. 38 – 42 Kodeksu postępowania cywilnego), strony mogą się umówić na podanie sporu przed określony sąd powszechny lub sąd polubowny. Sąd wybrany przez strony staje się wówczas wyłącznie właściwy. Jednak podkreślić należy, iż zarzut niewłaściwości sądu powinien zostać podniesiony przed wdaniem się w spór, tj. przed zajęciem merytorycznego stanowiska w sprawie (art. 46 i 202 Kodeksu postępowania cywilnego). 

Ponadto ustawodawca wprowadził liczne przepisy wskazujące na możliwość zamienną wytoczenia powództwa przed sąd właściwości ogólnej lub sąd wybrany zgodnie z przepisami art. 31 – 37¹ Kodeksu postępowania cywilnego. Roszczenia, dla których ustawodawca dopuszcza wytoczenie powództwa zgodnie z zasadami właściwości przemiennej dotyczą głównie spraw o zapłatę. 

Ponadto pewne ułatwienie istnieje tez w sprawach alimentacyjnych. Jak stanowi art. 32 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo o roszczenie alimentacyjne oraz o ustalenie pochodzenia dziecka i związane z tym roszczenia wytoczyć można według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Sądem właściwym będzie zatem sąd podmiotu, od którego dochodzone jest roszczenie alimentacyjne, jak również może to być sąd właściwy dla powoda. 

Powództwo przeciwko przedsiębiorcy zasadniczo wytacza się przed sąd właściwy do miejsca położenia jego siedziby, jednak, o ile dany przedsiębiorca posiada oddziały lub zakład główny na podstawie art. 33 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo można wytoczyć przed sąd miejsca ich położenia. 

Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem (art. 34 Kodeksu postępowania cywilnego). Wskazać należy, iż również przepisy prawa materialnego często wskazują na miejsce wykonania danego świadczenia, wówczas określenie miejsca wykonania umowy jest uzależnione od postanowień materialno – prawnych. Dług pieniężny ma na przykład zgodnie z treścią art. 454 Kodeksu cywilnego charakter oddawczy, a zatem miejscem jego spełnienia będzie miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela. Ponadto strony bardzo często wskazują, iż wszelkie świadczenia będą spełniane na oznaczone konto bankowe danego banku lub oddziału, co ujawniane jest na fakturach, wówczas miejscem wykonania świadczenia będzie sąd siedziby wskazanego banku. 

Również w przypadku roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych ustawodawca dopuścił możliwość wytoczenia powództwa przed sąd właściwości ogólnej lub przed sąd, w okręgu którego nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę. 

Również powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości (art. 37 Kodeksu postępowania cywilnego). 

Nie każda sprawa o zapłatę musi zatem zostać wytoczona przed sąd miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika. Przepisy procedury cywilnej bowiem dają podstawy do skierowania sprawy do innego sądu, zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej, który często może być o wiele bardziej korzystne rozwiązanie dla powoda. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Jak pozwać o niezapłacone wynagrodzenie za usługę? Jakie dowody trzeba przygotować?

W pozwie należy podać dokładne dane stron procesu. Wpisuje się imiona, nazwiska osób (lub nazwy spółek) i aktualne adresy. Należy określić czego żąda osoba wnosząca pozew (powód). Pozew o zapłatę wynagrodzenia za wykonaną usługę należy złożyć w sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszania lub siedzibę podmiotu, od której domagamy się zapłaty (pozwanego). W zależności od wysokości zadłużenia, pozew składamy do sądu rejonowego lub do sądu okręgowego. Jeżeli kwota, której zapłaty domagamy się od pozwanego przewyższa 75 tys. zł, wówczas sprawę będzie rozpoznawał sąd okręgowy. Dla kwoty 75 tys. zł i niższych – właściwy będzie sąd rejonowy. Pozew podlega opłacie stosunkowej, która wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. O możliwości uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych pisaliśmy już wcześniej (kliknij tutaj). 

W pozwie należy udowodnić zasadność zgłaszanego roszczenia. W pierwszej kolejności należy wykazać, że umówiliśmy się z pozwanym na wykonanie konkretnej usługi w zamian za zapłatę wynagrodzenia w danej wysokości, którą wskazujemy w pozwie. Jeżeli nie zawarliśmy umowy pisemnej, możemy mieć trudności w wykazaniu przed sądem, jakie wynagrodzenie miało zostać zapłacone. Można jednak przeprowadzić taki dowód za pomocą świadków i zeznań samego powoda. Domagając się w sądzie zapłaty umówionego wynagrodzenia, trzeba też udowodnić, że została wykonana umówiona usługa. W zależności od tego, na czym polegała dana usługa, dowodem na jej wykonanie może być materiał zdjęciowy, raport z wykonanych czynności, jak również zeznania świadków i samych stron postępowania sądowego. 

Pamiętajmy również, iż zmienione z dniem 3 maja 2012 r. przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nakładają na powoda obowiązek powołania w pozwie wszystkich dowodów i twierdzeń na poparcie zgłaszanego roszczenia. Sąd ma bowiem prawo pominąć dowody i twierdzenia spóźnione, zgłaszane w dalszym toku postępowania. 

Gabriela Waraszkiewicz 

adwokat 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Doręczanie pozwu małżeństwu i konsekwencje błędnego doręczenia

Przede wszystkim należy wskazać, iż każdemu z małżonków pozew powinien zostać doręczony oddzielnie, gdyż bez znaczenia dla doręczenia pozwu ma fakt pozostawania pozwanego w związku małżeńskim, co więcej nie ma też znaczenia nawet wówczas, gdy małżonkowie zostają pozwani w jednej sprawie łącznie. Nie ma również żadnego znaczenia dla sposobu doręczenia fakt zamieszkiwania małżonków pod jednym adresem. 

Jak bowiem wskazuje art. 133 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego doręczenie osobie fizycznej dokonuje się osobiście. Kodeks co prawda wyróżnia instytucje doręczeń zastępczych, w tym doręczenie dorosłemu domownikowi. Jednak podstawowe znaczenie dla skuteczności doręczenia pozwu ma fakt, iż pozew do każdego pozwanego, nawet do małżonków mieszkających pod tym samym adresem, musi być doręczony w osobnych egzemplarzach wraz z załącznikami. Nie ma zatem możliwości doręczenia jednej wersji pozwu wraz z załącznikami dla pozwanego małżeństwa, zamieszkującego pod tym samym adresem. Doręczenie takie bowiem nie jest skuteczne i zgodne z przepisami prawa. 

Zgodnie z art. 128 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego podmiot składający pismo procesowe, w tym, również powód składając pozew, ma obowiązek załączyć odpisy pisma wraz z załącznikami dla każdego podmiotu uczestniczącego w sprawie. Prawo zatem nie przywiduje wyjątku, który pozwalałby na złożenie tylko jednego odpisu pozwu dla pozwanego małżeństwa. Podobnie przedstawiają się zasady doręczenia zapadłych w toku sprawy orzeczeń, tj. wyroków czy nakazów zapłaty, które także muszą być doręczone dla każdego pozwanego w osobnym egzemplarzu. Tylko bowiem doręczenie pozwu lub orzeczenia indywidualnie oznaczonemu podmiotowi pozwala na powstanie skutków prawnych i powoduje zapoczątkowanie biegu terminów ustawowych np. na udzielenie odpowiedzi lub złożenie środka zaskarżenia. 

Sąd zatem, w przypadku, gdy powód wskazuje jako pozwanych małżonków, zamieszkujących pod tym samym adresem, jednak dołącza jedynie jeden odpis pozwu, powinien wezwać powoda do uzupełniania braków formalnych pisma pod rygorem zwrotu pozwu. 

Paulina Adamczyk 

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Stalking - możliwości ochrony prawnej na gruncie prawa cywilnego.

Kwestie związane z przestępstwem stalkingu były już przez nas poruszane (kliknij tutaj), jednak obecnie chcielibyśmy skoncentrować się na środkach ochrony prawnej przewidzianej przez prawo cywilne. 

Przypominamy, że stalking, a więc przemoc emocjonalna, prześladowanie lub nękanie na tym tle, zostało spenalizowane poprzez dodanie do kodeksu karnego art. 190a ustawą z dnia 6 lipca 2011 roku. 

Zachowania sprawcy stalkingu niezaprzeczalnie stanowią naruszenie dóbr osobistych pokrzywdzonego. Oznacza to, że naruszenie dóbr osobistych może być chronione w drodze powództwa w sprawie naruszenia dóbr osobistych oraz zabezpieczenia go poprzez uzyskanie postanowienia o zakazie kontaktowania podczas trwania procesu, jak również egzekwowanie powyższego nakazu w postępowaniu zabezpieczającym i wykonawczym. Postępowanie takie było również możliwe zanim w życie weszła regulacja z art. 190a kodeksu karnego. 

Najnowsza nowelizacja ustawy Kodeks postępowania cywilnego, która zaczęła obowiązywać 3 maja 2012 roku, wprowadziła rozwiązania ułatwiające egzekwowanie orzeczeń sądowych w przedmiocie naruszenia dóbr osobistych przy stalkingu. Zmieniły się regulacje dotyczące egzekucji świadczeń niepieniężnych, do których należy obowiązek zaniechania pewnych czynności, na przykład stalkingu. Dotychczas, za nieprzestrzeganie obowiązku zaniechania pewnych działań, dłużnik zobligowany był do zapłaty grzywny na rzecz Skarbu Państwa, a nie na rzecz pokrzywdzonego, przy czym ustawodawca znacznie podniósł próg grzywien tak, aby była ona dotkliwsza dla sprawcy stalkingu. W chwili obecnej, nowym art. 1051(1) k.p.c. wprowadzona została konieczność zapłaty na rzecz wierzyciela przez dłużnika określonej sumy pieniężnej za dokonanie naruszenia obowiązku zaniechania pewnych czynności, co stanowi swego rodzaju odszkodowanie, zadośćuczynienie wierzycielowi za doznane przez niego krzywdy psychiczne. Co więcej, prawomocne postanowienie sądu samo w sobie stanowi tytuł wykonawczy na rzecz wierzyciela, bez konieczności występowania z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności. Wysokość tego odszkodowania nie jest określona ustawowo. Powinna jednak uwzględniać interesy stron tak, by możliwe było wykonanie tego obowiązku i aby nie był on nadmierny. 

Wspomniane powyżej odszkodowanie nie zamyka drogi do dochodzenia od sprawcy odszkodowania na zasadach ogólnych, a jest swego rodzaju zadośćuczynieniem dla pokrzywdzonego, czyli wierzyciela, za naganne zachowanie sprawcy, na którym ciążył prawny obowiązek zaniechania określonych działań. 

Emilia Bartosiak 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Kiedy agentowi nieruchomości nie należy się wynagrodzenie?

Umowa pośrednictwa kupna-sprzedaży nieruchomości jest umową uregulowaną w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 180 tej ustawy pośrednictwo w obrocie nieruchomościami polega na zawodowym wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia umów nabycia lub zbycia nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub domu jednorodzinnego, prawa najmu lub dzierżawy nieruchomości, a przez umowę pośrednictwa pośrednik zobowiązuje się do dokonywania dla zamawiającego czynności zmierzających do zawarcia powyższych umów, zaś zamawiający zobowiązuje się do zapłaty pośrednikowi wynagrodzenia, przy czym zakres czynności pośrednictwa oraz sposób ustalenia i wysokość wynagrodzenia za czynności pośrednictwa określa umowa pośrednictwa. 

Biorąc pod uwagę zagwarantowaną w art. 3531 k.c. zasadę swobody umów, strony umowy pośrednictwa mogą swobodnie ułożyć swoje stosunki umowne, jedynie przy uwzględnieniu zasad wskazanych przepisów Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jeżeli przepisy te nie regulują określonych kwestii, to obowiązująca zasada swobody umów pozwala na dowolne ich uregulowanie w umowie, zgodnie z jej celem i właściwościami oraz bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego. 

Skoro pośrednik w obrocie nieruchomościami ma dokonywać czynności zmierzających do zawarcia umowy, oznacza to, iż umowa pośrednictwa jest umową starannego działania. Zasada swobody umów nie stoi jednak na przeszkodzie by wolą stron przekształcić taką umowę w umowę rezultatu. Jak widać zatem, ustalenie czy agentowi będzie przysługiwało wynagrodzenie, wymaga analizy konkretnej umowy. 

Warto też pamiętać, ze ww. ustawa dopuszcza zawarcie umowy pośrednictwa z zastrzeżeniem wyłączności na rzecz pośrednika w obrocie nieruchomościami. Wówczas uprawnienie do wynagrodzenia w postaci prowizji, przewidziane jest dla przypadku każdej transakcji z kontrahentem skojarzonym ze zbywcą nieruchomości w wyniku starań pośrednika. Jednak to pośrednik będzie musiał wykazać, że faktycznie stworzył sprzedającemu sposobność do zawarcia umowy sprzedaży. Pośrednik nie będzie miał natomiast prawa do wynagrodzenia, jeżeli sprzedający wykaże, że do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości doszło wskutek samodzielnych jego działań, pozostających bez związku z czynnościami pośrednika. 

Gabriela Waraszkiewicz 

adwokat 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Czy mogę nieodbierać korespondencji sądowej? Jakie są tego konsekwencje?

Doręczenie korespondencji przez sąd lub organy administracji ma szczególne znaczenie dla stron postępowań sądowych i administracyjnych. Doręczenie bowiem wyznacza początek biegu licznych terminów, których niedochowanie może spowodować niekorzystne skutki dla strony. Ważne jest zatem, aby znać zasady związane z doręczeniami oraz pilnować terminu otrzymania pism sadowych, z uwagi na fakt, iż wyznaczają one datę zaskarżenia orzeczenia lub uzupełnienia wniosku lub pozwu. Przekroczenie terminu sądowego przez stronę, w przypadku tzw. terminów zawitych, powoduje bezskuteczność dokonanych czynności. 

Podkreślić należy, iż termin doręczenia w przepisach procedury sądowej jest rozumiany dużo szerzej niż wynika to z jego potocznego użycia. Korespondencja z sądu zawsze ma charakter polecony, a zatem zasadniczo niezbędny jest jej odbiór bezpośrednio od listonosza z potwierdzeniem odbioru korespondencji. 

W przypadku, gdy adresat nie zostanie zastany w domu oraz nie ma innych osób domowników, sąsiadów, którzy mogliby odebrać korespondencję, przesyłka zostaje awizowana, o czym adresat zostaje zawiadomiony pisemnie. Na odbiór awizowanej przesyłki adresat ma 14 dni od dnia jej pierwotnej próby doręczenia. W tym okresie poczta pozostawia adresatowi powtórne zawiadomienie o konieczności odebrania przesłanki. Podkreślić należy, iż po upływie terminu do odbioru przesyłki awizowanej, pismo takie zostaje odesłane do nadawcy, jednak w przypadku korespondencji sądowej istnieje domniemanie, iż przesyłka taka została odebrana przez adresata. Analogiczny skutek wywiera również pismo, którego strona odmówiła przyjęcia i została uczyniona adnotacja o tym fakcie na piśmie. W takiej sytuacji sąd będzie traktować pismo jako odebrane np. płynąć będą terminu sądowe itd. 

Ponadto wskazać należy, iż strona postępowania sądowego jest zobowiązana do podania przy pierwszej czynności swojego adresu do korespondencji oraz aktualizacji przedmiotowego adresu w toku postępowania. Zaniechanie przez stronę do podania nowego adresu skutkuje, iż pisma doręczone na podany pierwotnie adres są uznawane za skutecznie doręczone. 

Odbiór korespondencji sądowej jest zatem bardzo ważny. Należy przy tym pamiętać, iż ustawodawca wprowadził liczne domniemania, wskazujące na uznanie doręczenia za skuteczne, pomimo braku fizycznego odbioru przesyłki z sądu. Nieodbieranie korespondencji z sądu zatem nie jest sposobem na podejmowanie czynności w postępowaniu sądowym. Z reguły bowiem doręczenie i tak zostanie uznane za skuteczne, co spowoduje, iż rozpoczną bieg terminu na uzupełnienie pisma, udzielenie odpowiedzi lub zaskarżenie orzeczenia. Upływ tych terminów spowoduje utratę dla strony możliwości podjęcia skutecznie oznaczonej czynności. Ewentualny wniosek o przywrócenie terminu, w przypadku braku odbioru korespondencji z własnej winy strony, również nie zostanie uwzględniony przez sąd. Sprawa zatem przez brak odbioru korespondencji może zakończyć się dla strony niekorzystnie. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Jak przygotować się do procesu o odwołanie darowizny?

Procesy o odwołanie darowizny są z reguły w praktyce dość trudne dla darczyńcy, który chce doprowadzić do uchylenia skutków darowizny. 

W tym miejscu chciałabym się skupić na kwestii odwołania darowizny już wykonanej. Jak wiadomo, zgodnie z art. 898 Kodeksu cywilnego, uzasadnieniem dla odwołania darowizny jest dopuszczenie się przez obdarowanego względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Nie każde zachowanie obdarowanego, którego nie akceptuje darczyńca, kwalifikować się będzie dla sądu jako „rażąca niewdzięczność”. Sugerowane jest zatem skonsultowanie szans odwołania darowizny z prawnikiem, który okiem niezaangażowanej w spór osoby trzeciej, spojrzy obiektywnie na zagadnienie niewdzięczności. Sąd Najwyższy jako przykłady rażącej niewdzięczności podaje odmówienie pomocy w chorobie, odmowę pomocy osobom starszym, rozpowszechnianie uwłaczających informacji o darczyńcy, pobicia czy ciężkie znieważenia. W innym orzeczeniu Sąd wyjaśnia, iż znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające, w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane zachowaniem się, czy działaniem darczyńcy. Nie jest również obojętna przyczyna niewdzięczności, bo umożliwia dokonanie osądu, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione. Jeśli już ustaliliśmy, że miała miejsce w naszej sprawie rażąca niewdzięczność obdarowanego, należy zebrać jej dowody, tak aby można było przedstawić je w sądzie do oceny. 

Nie można odwołać darowizny, gdy przebaczyliśmy obdarowanemu niewdzięczność, ani też gdy upłynął rok od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o niewdzięczności, ani też, gdy darowizna była zgodna z zasadami współżycia społecznego. 

Zanim wystąpimy do sądu należy złożyć obdarowanemu oświadczenie na piśmie w sprawie odwołania darowizny. Jeśli nie ma możliwości uzyskania pokwitowania odbioru tego oświadczenia od obdarowanego, należy wysłać mu to oświadczenie listem poleconym za potwierdzeniem odbioru i zachować koniecznie dowód nadania i dowód odbioru pisma. 

Aleksandra Dalecka 

adwokat 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Zabezpieczenie roszczenia poprzez wstrzymanie egzekucji

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania zmierzającego do przymusowego wykonania roszczenia jest możliwie. Kodeks postępowania cywilnego w art. 755 § 1 pkt. 3 przewiduje bowiem taką formę zabezpieczenia dla roszczeń innych niż roszczenia pieniężne. 

Wniosek o zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego jest zasadny w sytuacji, w której toczy się już postępowanie egzekucyjne lub została nadana wyrokowi klauzula wykonalności, a wnioskodawca wytoczył lub planuje wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne, celem pozbawienia tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności. 

Zawarcie wniosku o zabezpieczenie poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w pozwie przeciwegzekucyjnym jest bardzo istotne, bowiem, w przypadku braku takiego wniosku postępowanie egzekucyjne będzie toczyć się nadal, pomimo złożonego powództwa przeciwegzekucyjnego. W przypadku wyegzekwowania roszczenia objętego tytułem wykonawczym, sąd w wyroku oddali powództwo, nawet o ile będą zachodziły przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności i zasądzi od powoda na rzecz pozwanego – wierzyciela koszty postępowania sądowego. 

Również orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych wskazuje, iż pozbawienie klauzuli wykonalności tytułu wykonawczego jest możliwe dopóki roszczenie nie zostało skutecznie wyegezkowane (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2002 roku w sprawie I PKN 197/01 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 lipca 2009 roku w sprawie I ACa 481/09). 

Paulina Adamczyk 

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Prawa osób pozostających w nieformalnym związku w razie śmierci partnera

Polski ustawodawca dopuścił dwa sposoby umożliwiające dziedziczenie: w drodze ustawy oraz testamentu, dając temu drugiemu pierwszeństwo. Oznacza to, że dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał w testamencie spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. 

Ponieważ konkubent czy konkubina nie należą do kręgu osób wskazanych w Kodeksie cywilnym jako spadkobiercy ustawowi, osoby te będą uprawnione do dziedziczenia, gdy rozrządzenie na ich korzyść nastąpi w drodze testamentu. Należy jednak pamiętać, iż osobom, które zostałyby powołane do dziedziczenia z ustawy a zostały pominięte w testamencie (zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy), przysługuje roszczenie przeciwko spadkobiercy o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku lub jego uzupełnienia. Jeśli zatem konkubent odziedziczy spadek w drodze testamentu, to najprawdopodobniej będzie musiał się liczyć z roszczeniami o spłatę zachowku. 

Nie oznacza to jednak, iż w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił na rzez konkubenta testamentu, nie pozostaje on w ogóle pod opieką prawa. W sytuacji bowiem wspólnego zamieszkiwania ze spadkodawcą do dnia jego śmierci, małżonek oraz inne osoby bliskie, a więc również konkubent czy konkubina, uprawnione są do korzystania przez okres trzech miesięcy w dotychczasowym zakresie z mieszkania i urządzenia domowego. Jest to niejako okres ochronny, podczas którego osoba bliska spadkodawcy nie może zostać pozbawiona prawa do zamieszkiwania, a tym samym zostać wyrzucona z zajmowanego mieszkania. Z kolei zgodnie z art. 691 § 1 Kodeksu cywilnego - gdy umiera najemca lokalu, w stosunek najmu z mocy prawa wstępuje między innymi osoba pozostająca we wspólnym pożyciu z najemcą, pod warunkiem, że było to stałe zamieszkiwanie. Wówczas po jej stronie powstaje uprawnienie do wypowiedzenia umowy najmu z zachowaniem terminów ustawowych nawet wtedy, gdy umowa była zawarta na czas określony. Oczywiście wstąpienie w stosunek najmu nie będzie miało miejsca, gdy wskazane osoby były współnajemcami lokalu. 

Emilia Bartosiak 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Czy można dochodzić wierzytelności przedawnionej?

Okoliczność czy dane roszczenie jest przedawnione podlega badaniu w oparciu o przepisy prawa cywilnego materialnego. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe ze stosunków cywilnoprawnych ulegają przedawnieniu z upływem lat 10, natomiast roszczenie ze stosunków gospodarczych oraz o świadczenia okresowe z upływem lat 3. Termin przedawnienia liczy się od wymagalności świadczenia, czyli od momentu, w którym wierzyciel może żądać przymusowego jego spełnienia z uwagi na upływ terminu płatności lub wykonania. Przez przymusowe spełnienie świadczenia rozumiemy wyegzekwowanie go przez komornika po uprzednim uzyskaniu tzw. tytułu wykonawczego, którym najczęściej jest wyrok przeciwko dłużnikowi. 

Podkreślić należy, iż terminy oznaczone powyżej nie mogą być zmieniane i wydłużane umową stron. Jedynie ustawa może wskazywać na inny termin przedawnienia oznaczonego świadczenia, np. w przypadku niektórych rodzajów umów, odszkodowań itd. 

Wierzytelność, co do której upłynął termin przedawnienia, staje się zobowiązaniem naturalnym. Od zaspokojenia zobowiązania naturalnego dłużnik może się zwolnić poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia świadczenia, jednak, w przypadku, gdy roszczenie zostanie spełnione, dłużnik nie może żądać jego zwrotu z uwagi na przedawnienie świadczenia. Dłużnik może również zrzec się zarzutu przedawnienia. Możliwe to jest jednak dopiero po upływie terminu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu przedawnienia roszczenia jest nieważne (art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego). 

Nie ma jednak żadnych proceduralnych przeszkód dla dochodzenia roszczenia, które jest przedawnione. Wytaczając jednak powództwo w zakresie wierzytelności, która uległa przedawnieniu, powód ponosi ryzyko oddalenia powództwa, o ile pozwany podniesie w toku postępowania zarzut przedawnienia, który okaże się skuteczny. Ryzykiem dla powoda, który dochodzi wierzytelności przedawnionej jest zatem utrata kosztów poniesionych w związku z wytoczeniem powództwa, jak również konieczność zwrotu kosztów pozwanemu, który poprzez podniesienie skutecznego zarzutu przedawnienia wygra proces. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Jak można zwolnić się z kosztów sądowych?

Postępowanie sądowe w sprawach cywilnych podlega opłatom sądowym. Opłaty sądowe, ich wysokość oraz zasady ustalania określone są przez ustawę z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2010 Nr 90, poz. 594 z zm.) („Ustawa”). Ustawodawca dopuścił możliwość zwolnienia się strony od kosztów sądowych. Możliwość taka istnieje zarówno dla osób fizycznych, jak również osób prawnych. 

W przypadku osób fizycznych podstawą jest art. 102 Ustawy. Osoba fizyczna, która wnosi o zwolnienie od kosztów sądowych jest zobowiązana do złożenia oświadczenia, iż nie jest w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie oraz rodziny. Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru, na specjalnym formularzu, który jest dostępny na stronach internetowych sądów, Ministerstwa Sprawiedliwości oraz można go również pobrać w sekretariatach sądów. O ile wniosek zawiera braki formalne, sąd wzywa wnioskodawcę do ich usunięcia w oznaczonym terminie, nie krótszym niż siedem dni po rygorem zwrotu wniosku. Wniosek o zwolnienie od kosztów strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego złożony bez dołączenia oświadczenia, przewodniczący zwraca bez wzywania o uzupełnienie braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Ponadto sąd może odebrać od wnioskodawcy przyrzeczenie potwierdzające brak możliwości pokrycia kosztów sądowych bez uszczerbku dla siebie i rodziny. 

W przypadku zwolnienia od kosztów przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, jest ona zobowiązana do wykazania, iż nie posiada wystarczających środków na uiszczenie kosztów sądowych. Im uzasadnienie wniosku będzie bardziej szczegółowe, tym większe szanse na zwolnienie. Wniosek musi być poparty dokumentacją potwierdzającą brak środków na pokrycie kosztów procesu. 

Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania. Sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi. W sprawach wieczystoksięgowych wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych powinien być złożony przed złożeniem wniosku o wpis do księgi wieczystej. 

W przypadku powzięcia przez sąd wątpliwości co do stanu majątkowego wnioskodawcy sąd może wszcząć dochodzenie celem ustalenia zasadności wniosku po kątem sytuacji materialnej wnioskodawcy. Sąd odmawia zwolnienia od kosztów stronie w przypadku oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony swych praw. 

Sąd cofa zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli okazało się, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki, jednakże w drugim wypadku sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem także częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach. Stronę, która uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolnienie, skazuje na grzywnę w wysokości do 1.000 złotych. Niezależnie od obowiązku uiszczenia grzywny strona powinna uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciążające ją wydatki. Osobę, która ponownie zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, świadomie podając nieprawdziwe okoliczności o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, sąd, odrzucając wniosek, skazuje na grzywnę w wysokości do 2.000 złotych. Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów oparty o te same okoliczności, podlega odrzuceniu. Na postanowienie w przedmiocie odrzucenia wniosku zażalenie nie przysługuje. 

Podkreślić należy, iż zwolnienie od kosztów sądowych nie obejmuje zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Ponadto złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych lub środka odwoławczego na postanowienie w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl