W jakiej wysokości należy się odszkodowanie za zajęcie działki pod słupy energetyczne

Jak już wspominaliśmy na naszym blogu (kliknij tutaj), w przypadku posadowienia na działce słupów energetycznych, właściciel może domagać się od zakładu energetycznego, oprócz usunięcia tych urządzeń, także wypłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części gruntu, przez którą przebiegają linie energetyczne. 

Wysokość odszkodowania w takich przypadkach, zależy głownie od powierzchni tej części działki, która została zajęta przez urządzenia przesyłowe. Ustalenie takich danych wymaga sporządzenia szczegółowych map z naniesionymi urządzeniami, które pozwalałyby na określenie pasa energetycznego, przez który należy rozumieć teren znajdujący się bezpośrednio pod liniami energetycznymi oraz ten zajmowany przez słupy. Do tego można także doliczyć ewentualną drogę dojazdową do urządzeń, które muszą być przecież serwisowane, czego nie da czynić się bez wjazdu na teren nieruchomości odpowiedniego sprzętu. 

W następnej kolejności należy ustalić wysokość czynszu dzierżawnego za każdy metr zajmowanej powierzchni działki. Przy czym trzeba zaznaczyć, iż jego wysokość zależy przede wszystkim od wartości działki, na którą, co oczywiste, wpływa wiele czynników, tj. przeznaczenie gruntu oraz jego lokalizacja. Dokładną wysokość odszkodowania za każdy metr kwadratowy nieruchomości w przypadku procesu sądowego z reguły określa biegły rzeczoznawca, biorąc pod uwagę powyższe kryteria. 

Jednakże chcąc samodzielnie określić przybliżoną wysokość należnego odszkodowania warto posłużyć się stawkami czynszu dzierżawnego określanymi przez gminy dla poszczególnych rodzajów gruntów. Przyjmując przykładowo, że długość linii energetycznej na naszej nieruchomości wynosi 70 metrów, zaś średnia szerokość linii średniego napięcia to 3,5 metra, to powierzchnia pasa energetycznego wynosi 245 m2. Doliczając do tego powierzchnię drogi dojazdowej o długości 15 metrów i średniej szerokości 2,5 metra, łączna powierzchnia zajętej przez zakład energetyczny części działki wynosi 282,5 m2. Zakładając, że czynsz dzierżawny dla metra działki budowlanej wynosi 1 złoty miesięcznie, wysokość rocznego wynagrodzenia wynosiłaby 3.390 złotych. Należy pamiętać, że z uwagi na upływ terminu przedawnienia, możliwość dochodzenia wynagrodzenia praktycznie ograniczona jest do okresu dziesięciu lat. 

Artur Stosio 

prawnik
Aleksandra Dalecka
prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Ile kosztuje postępowanie sądowe z zakładem energetycznym o odszkodowanie za słupy i ustanowienie służebności?

Występując z pozwem o odszkodowanie za słupy energetyczne posadowione na naszej nieruchomości przeciwko zakładowi energetycznemu przede wszystkim należy uiścić opłatę sądową od pozwu. Roszczenie o zapłatę odszkodowania ma niewątpliwie charakter majątkowy, wobec czego, zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych („Ustawa”) opłata wynosi 5 % wartości przedmiotu sporu, czyli dochodzonej kwoty, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych. 

Kolejnym wydatkiem, który może okazać się niezbędny jest zaliczka na opinię biegłego rzeczoznawcy, bez której właściwe niemożliwe jest precyzyjne określenie kwoty należnego odszkodowania. Kwota takiej zaliczki może wynosić nawet kilka tysięcy złotych. Jednakże ponosząc koszty procesu należy pamiętać, że w myśl art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, do których należą właśnie opłaty sądowe oraz zaliczki na biegłego, a także koszty zastępstwa procesowego przez adwokata czy radcę prawnego. 

Natomiast w postępowaniu nieprocesowym o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, zgodnie z art. 23 pkt 1 Ustawy, wniosek podlega opłacie w wysokości 40 zł, jak w każdym postępowaniu nieprocesowym nieokreślonym szczegółowo w Ustawie. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 18 czerwca 2010 roku w sprawie o sygn. V CZ 38/10. Również w tego rodzaju sprawach należy pamiętać, że określenie wynagrodzenia, w zamian za które zostanie ustanowiona służebność, wymaga opinii biegłego, która polega stosownej opłacie. 

Artur Stosio 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Jak sprawdzić czy słupy energetyczne są na nieruchomości legalnie?

Słupy należące do zakładów energetycznych, jak i całe sieci przesyłowe służące do przesyłania energii elektrycznej, w przeszłości stawiane były bardzo często bez zgody właścicieli działek. Posadowienie słupa odbywało się najczęściej na podstawie jednostronnej dyspozycji zakładu energetycznego, bez zgody właściciela nieruchomości, lub za jego zgodą, ale wyrażoną w formie ustnej. Często również właściciele ustnie umawiali się z zakładem co do ewentualnego wynagrodzenia lub odszkodowania z tytułu posadowienia słupa, jednak w większości przypadków do wypłaty takiego odszkodowania nie dochodziło. 

W sytuacji kiedy na naszej działce stoi słup energetyczny i chcemy ustalić jego status prawny, tj. do kogo należy i czy z tytułu jego posadowienia na naszej działce należą się nam jakieś świadczenia, możemy podjąć następujące czynności. 

Pierwszym krokiem, który powinniśmy podjąć, jest analiza odpisu księgi wieczystej działki, na której posadowiony jest słup. Najczęstszą i najprostszą formą korzystania przez zakład energetyczny z naszej nieruchomości poprzez posadowienie na niej elementu sieci przesyłowej, jest służebność przesyłu. Służebność ta uregulowana jest w Kodeksie Cywilnym. Do jej ustanowienia konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, a sama służebność powinna być wpisana do księgi wieczystej (dalej też „KW”)nieruchomości (Dział III księgi wieczystej). 

W przypadku kiedy w naszej księdze figuruje ustanowiona służebność, to powinno być tam również wpisane na rzecz kogo została ona ustanowiona. Innymi słowy zakład energetyczny, do którego należy słup posadowiony na działce powinien być ujawniony w księdze. Wpis do KW dokonywany jest na podstawie zawartego pomiędzy stronami aktu notarialnego, który również może być wskazówką co do tożsamości zakładu energetycznego, do którego należy słup (lub inne urządzenie) posadowione na naszym gruncie. 

W celu analizy treści KW konieczne jest uzyskanie odpisu dla naszej nieruchomości. Odpis taki można uzyskać w formie papierowej. Konieczne jest wtedy udanie się do sądu wieczystoksięgowego prowadzącego KW dla naszej nieruchomości. Na miejscu konieczne jest wypełnienie formularza o wydanie odpisu KW. Wzory wniosków dostępne są na stronach sądów wieczystoksięgowych lub w samych sądach. Wniosek taki musi być opłacony. Opłata od wniosku zależy od tego, czy nasza księga prowadzona jest w wersji elektronicznej, czy papierowej. Opłata za wersję papierową zależy od liczby wydanych stron odpisu (6 zł za stronę). W przypadku wersji elektronicznej (większość obecnych ksiąg wieczystych) opłata od wniosku zależy od tego, czy chcemy uzyskać odpis zwykły czy zupełny (obrazujący również wpisy wykreślone). W przypadku odpisu zwykłego koszt wynosi 30 zł, a w przypadku odpisu zupełnego 60 zł. Opłaty te powinny zostać opłacone przed wniesieniem wniosku w kasie sądu lub na rachunek sądu wieczystkosięgowego. 

Możliwe jest również przejrzenie księgi wieczystej w formie elektronicznej. Można dokonać tego na tej stronie (kliknij tutaj). Przeglądanie jest darmowe. koniecznym jest jednak posiadanie numeru KW. Pamiętać jednak należy, że w chwili obecnej jeszcze nie wszystkie księgi wieczyste zostały udostępnione na stronie internetowej. 

Sprawa komplikuje się w sytuacji kiedy w KW naszej nieruchomości nie ma wpisanej służebności. Krokiem, który możemy wtedy podjąć jest ustalenie, kto jest właścicielem słupa, który został posadowiony na naszej działce. Konieczne jest wtedy ustalenie do kogo należy słup służący do przesyłania energii. 

Obecnie w Polsce istnieją cztery duże Grupy Energetyczne. W ramach Grup funkcjonują poszczególne Zakłady Energetyczne. To właśnie Zakład Energetyczny prowadzi eksploatację sieci elektroenergetycznych poprzez tzw. Rejony Energetyczne. Sieci przesyłowe należą właśnie do Zakładów Energetycznych. Terytorium kraju podzielone jest pomiędzy poszczególne Zakłady Energetyczne. Z dość dużym prawdopodobieństwem można zatem przyjąć, że stojący na naszej działce słup należy do Zakładu Energetycznego, który zajmuje się dostarczaniem energii elektrycznej do naszego gospodarstwa domowego. Aby uzyskać pewność należy zwrócić się do zakładu, który wskazany jest na rachunku za energię elektryczną, którą otrzymujemy. W celu potwierdzenia własności słupa, należy zwrócić się do zakładu z pismem, w którym domagamy się wskazania właściciela słupa usadowionego na naszej działce. W tym celu w przedmiotowym piśmie musimy podać numer KW naszej nieruchomości oraz numer działki. W tym samym piśmie możemy również zażądać podania podstawy prawnej posadowienia na naszej działce słupa przesyłowego. 

Z innymi naszymi publikacjami w sprawie słupów energetycznych można zapoznać się klikając tutaj. 

Michał Wójtowicz 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Czy można zasiedzieć służebność przesyłu?

Służebność przesyłu jest stosunkowo nową instytucją prawa cywilnego, uregulowaną w kodeksie cywilnym od 2008 r. Istotą służebności przesyłu zgodnie z art. 305(1) Kodeksu cywilnego jest ustanowienie na rzecz przedsiębiorcy, który jest właścicielem lub wybuduje urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzenia podobnych, prawa korzystania z nieruchomości w zakresie zgodnym z przeznaczeniem urządzeń. 

Źródłem służebności przesyłu powinna być umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. Służebność przesyłu trwa najpóźniej do momentu likwidacji przedsiębiorstwa. Po zakończeniu umowy przedsiębiorca jest zobowiązany do usunięcia urządzeń przesyłowych, które utrudniają korzystanie z nieruchomości albo powinien naprawić wynikającą z tego faktu szkodę. 

Do służebności przesyłu odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące służebności gruntowych. Oznacza to, że o ile przedsiębiorca korzysta z nieruchomości celem obsługi własnych urządzeń przesyłowych, bez podstawy prawnej, może uzyskać służebność przesyłu poprzez zasiedzenie (art. 292 Kodeksu cywilnego). O stwierdzenie przez sąd zasiedzenia służebności przesyłu przedsiębiorca przesyłowy może zatem ubiegać się, jeżeli przez dłuższy czas korzystał z widocznych i trwałych urządzeń przesyłowych, które znajdują się na cudzej nieruchomości. Sąd może potwierdzić nabycie służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, tylko jednak wtedy, gdy przedsiębiorca przesyłowy korzystał z takich urządzeń przez co najmniej 20 lat w taki sposób, jakby ta służebność mu przysługiwała. Okres ten wynosi co najmniej 30 lat, jeśli przedsiębiorca działał w złej wierze, czyli miał lub powinien mieć świadomość, że urządzenia przesyłowe znajdują się na nieruchomości, do której przedsiębiorca przesyłowy nie posiada tytułu prawnego. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego do okresu zasiedzenia służebności przesyłu wlicza się cały okres faktycznego posiadania przez przedsiębiorstwo służebności, również okres sprzed nowelizacji ustawy z 2008 roku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie IV CSK 183/11). 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Marek Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl 

Co to jest służebność przesyłu? Czy za jej ustanowienie należą się pieniądze?

Służebność przesyłu stanowi prawo przedsiębiorcy do korzystania z obciążonej nieruchomości w zakresie wynikającym z przeznaczenia umieszczonych na niej urządzeń przesyłowych. Zgodnie z art. 49 § 1 Ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku (k.c.), przez urządzenia przesyłowe należy rozumieć urządzenia służące do doprowadzania i odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej.

Właściciel nieruchomości, na terenie której znajdują się powyższe urządzenia przesyłowe, może domagać się od przedsiębiorcy, który jest właścicielem tych urządzeń np. zakładu energetycznego, zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu. W przypadku odmowy zawarcia umowy ustanawiającej służebność przesyłu, która porządkowałaby sytuację prawną dotyczącą urządzeń oraz części nieruchomości przez nie zajmowanych np. gruntu na którym stoją słupy energetyczne lub gruntu znajdującego się pod liniami energetycznymi, właściciel nieruchomości, na podstawie art. 305² § 2 k.c., może żądać ustanowienia przez właściwy sąd służebności przesyłu.

Umowa o ustanowienie służebności przesyłu czy też odpowiedni wyrok sądowy, powinny określać również sposób korzystania z urządzeń przesyłowych oraz ich konserwacji przez uprawnionego przedsiębiorcę.

Właściciel nieruchomości, w postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu, może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności. Wysokość wynagrodzenia, podobnie jak w przypadku zasądzanego odszkodowania za bezprawne umieszczenie urządzeń przesyłowych na nieruchomości, zależy od lokalizacji i przeznaczenia gruntu oraz terenu jaki zajmują urządzenia, a także zakresu w jakim uniemożliwiają one  lub utrudniają korzystanie z nieruchomości.

W świetle art. 305¹ § 2 k.c. również przedsiębiorca może żądać ustanowienia przez sąd służebności przesyłu, w sytuacji gdy właściciel nieruchomości odmawia zawarcia odpowiedniej umowy, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych. W takiej sytuacji właścicielowi nieruchomości obciążanej służebnością również należy się stosowne wynagrodzenia. W praktyce ustanowienie służebności przesyłu leży także w interesie przedsiębiorcy, jednakże do wszelkich propozycji np. zakładów energetycznych trzeba podchodzić z uwagą, gdyż niekiedy proponowane umowy w ogólnie nie zawierają postanowień dotyczących wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Podpisanie takiej umowy może uniemożliwić dochodzenie odpowiedniego wynagrodzenia w przyszłości. Należy również pamiętać, iż taka umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

  

Artur Stosio

prawnik

KancelariaZdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl

Bezprawne umieszczenie słupów energetycznych na działce – czy można żądać ich usunięcia?

Właściciel nieruchomości, na której bez jego zgody zostały postawione słupy energetyczne, może domagać się od firmy energetycznej, do której należą słupy, ich usunięcia. Podstawą prawną takiego roszczenia jest art. 222 § 1 Ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku (k.c.), zgodnie z którym właścicielowi w przypadku naruszenia jego własności, przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Właściciel takiej nieruchomości powinien zwrócić się z wezwaniem do usunięcia urządzeń elektrycznych do odpowiedniej firmy energetycznej. W przypadku odmowy, a takiej odpowiedzi najczęściej należy się spodziewać, kolejnym krokiem powinno być powództwo przeciwko zakładowi energetycznemu o usunięcie naruszeń w postaci słupów. 

Obok usunięcia słupów, w przypadku ich bezprawnego umieszczenia, warto domagać się odszkodowania za bezumowne korzystanie z zajętej przez urządzenia energetyczne części nieruchomości. Odszkodowanie to może być dochodzone na podstawie art. 225 k.c., jednak okres za jaki można domagać się odszkodowania, z uwagi na okres przedawnienia (art. 118 k.c.) wynosi maksymalnie 10 lat, niezależnie od daty umieszczenia urządzeń elektrycznych. W takiej sytuacji zakład energetyczny, oprócz zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z zajętej części nieruchomości, zobowiązany jest do zwrotu pożytków z nieruchomości oraz odpowiada za jej pogorszenie w zajmowanej części (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2004 roku sygn. akt: II CK 32 / 03). 

Wysokość odszkodowania przyznawanego przez sąd, zależy przede wszystkim od wartości nieruchomości, a więc od jej lokalizacji i przeznaczenia, przy czym oczywiście uzyskane odszkodowanie będzie wyższe dla nieruchomości budowlanej niż rolnej. Do wyliczenia wysokości odszkodowania przyjmuje się powierzchnię zajmowanej przez słupy części nieruchomości (długość i szerokość linii – obszar pasa energetycznego, ewentualną drogę dojazdową i tereny zajmowane przez urządzenia) i oczywiście ilość urządzeń oraz położenie działki. Szczegółową wysokość tych wyliczeń powinno wynikać z opinii biegłego. 

Artur Stosio 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl