Czy można zasiedzieć służebność przesyłu?

Służebność przesyłu jest stosunkowo nową instytucją prawa cywilnego, uregulowaną w kodeksie cywilnym od 2008 r. Istotą służebności przesyłu zgodnie z art. 305(1) Kodeksu cywilnego jest ustanowienie na rzecz przedsiębiorcy, który jest właścicielem lub wybuduje urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzenia podobnych, prawa korzystania z nieruchomości w zakresie zgodnym z przeznaczeniem urządzeń. 

Źródłem służebności przesyłu powinna być umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. Służebność przesyłu trwa najpóźniej do momentu likwidacji przedsiębiorstwa. Po zakończeniu umowy przedsiębiorca jest zobowiązany do usunięcia urządzeń przesyłowych, które utrudniają korzystanie z nieruchomości albo powinien naprawić wynikającą z tego faktu szkodę. 

Do służebności przesyłu odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące służebności gruntowych. Oznacza to, że o ile przedsiębiorca korzysta z nieruchomości celem obsługi własnych urządzeń przesyłowych, bez podstawy prawnej, może uzyskać służebność przesyłu poprzez zasiedzenie (art. 292 Kodeksu cywilnego). O stwierdzenie przez sąd zasiedzenia służebności przesyłu przedsiębiorca przesyłowy może zatem ubiegać się, jeżeli przez dłuższy czas korzystał z widocznych i trwałych urządzeń przesyłowych, które znajdują się na cudzej nieruchomości. Sąd może potwierdzić nabycie służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, tylko jednak wtedy, gdy przedsiębiorca przesyłowy korzystał z takich urządzeń przez co najmniej 20 lat w taki sposób, jakby ta służebność mu przysługiwała. Okres ten wynosi co najmniej 30 lat, jeśli przedsiębiorca działał w złej wierze, czyli miał lub powinien mieć świadomość, że urządzenia przesyłowe znajdują się na nieruchomości, do której przedsiębiorca przesyłowy nie posiada tytułu prawnego. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego do okresu zasiedzenia służebności przesyłu wlicza się cały okres faktycznego posiadania przez przedsiębiorstwo służebności, również okres sprzed nowelizacji ustawy z 2008 roku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie IV CSK 183/11). 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Marek Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl