Czy można egzekwować przez komornika świadczenie, które dłużnik płaci nam dobrowolnie?

Do wszczęcia egzekucji niezbędny jest tytuł wykonawczy opatrzony klauzulą wykonalności, zatem o ile wierzyciel posiada tytuł wykonawczy to zawsze może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Tytułem wykonawczym może być wyrok, akt notarialny lub ugoda, o ile została im nadana klauzula wykonalności. 

Czasem zdarza się, że pomimo istnienia tytułu wykonawczego, nie ma potrzeby wszczynania egzekucji, bowiem dłużnik dobrowolnie spłaca zadłużenie lub strony zawierają stosowną ugodę w przedmiocie ratalnego wykonania zobowiązania, która jest w pełni przez dłużnika respektowana. 

Jeżeli wówczas mimo wszystko wierzyciel skieruje sprawę do komornika, to działanie takie, jako wyraz złej woli wierzyciela, nie powinno doprowadzić do tego, że dłużnik zostanie niesłusznie obciążony kosztami postępowania komorniczego, które w zależności od wysokości roszczenia, mogą być niebagatelne. Koszty zasadniczo w postępowaniu egzekucyjny obciążają dłużnika, jednak w przypadku, gdy dłużnik nie dał podstaw do wytoczenia egzekucji, niezasadne byłoby obciążanie go kosztami, bowiem to przedwczesne działanie wierzyciela doprowadziło do ich powstania. Również Sąd Najwyższy podkreśla, że o ile wierzyciel swoim przedwczesnym działaniem wytacza egzekucję pomimo dobrowolnej regulacji świadczenia przez dłużnika, to wówczas dłużnikowi należy się zwrot kosztów postępowania egzekucyjnego. W uchwale Sądu Najwyższego, Sąd stwierdził, że „dłużnik przeciwko któremu wszczęta została egzekucja alimentów, mimo że dobrowolnie zaspokajał alimenty w terminie i wysokości określonej w tytule wykonawczym, może skutecznie - stosownie do okoliczności - w drodze skargi kwestionować czynności komornika w zakresie obciążenia go kosztami egzekucyjnymi (art. 767, 770 k.p.c.).” (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 27 listopada 1986 r., III CZP 40/86). Potwierdza to także postanowienie z dnia 9 września 1987 r., III CRN 233/87 którego teza wskazuje, iż „Wierzyciel, który bez potrzeby powoduje wszczęcie egzekucji, gdy dłużnik z tytułem wykonawczym dobrowolnie świadczy alimenty w wymaganej wysokości i ustalonym terminie, sam powinien ponieść wywołane tym postępowaniem koszty egzekucyjne, przysługujące organowi egzekucyjnemu.” 

W przypadku zatem wytoczenia przez wierzyciela postępowania egzekucyjnego, o ile dłużnik spełnia dobrowolnie swoje zobowiązanie okresowe zgodnie z tytułem wykonawczym lub ugodą, dłużnik ma prawo bronić się poprzez wniesienie skargi na czynności komornika i wskazanie braku podstaw do obciążania go kosztami egzekucyjnymi. 

Ponadto w sytuacji, w której dłużnik spełnił dobrowolnie świadczenie, a wierzyciel wytoczył bezpodstawnie postępowanie egzekucyjne, o ile wniosek o wszczęcie egzekucji nie zostanie cofnięty, a postępowanie umorzone na wniosek wierzyciela, wówczas dłużnikowi przysługuje powództwo przeciwegzekucyjne, oparte o art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego, z uwagi na wygaśniecie roszczenia poprzez jego dobrowolną zapłatę przez dłużnika. Pozew wytacza się wówczas przed sąd rzeczowo właściwy, w okręgu którego prowadzona jest egzekucja. W pozwie przecwiwegzekucyjnym powód powinien wskazać i powołać wszelkie zarzuty, twierdzenia i dowody pod rygorem utraty powołania ich w przyszłości. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl