Na jakie odszkodowanie może liczyć ofiara wypadku drogowego?

Podkreślić należy, iż spowodowanie wypadku drogowego w polskim systemie prawa jest przestępstwem stypizowanym w art. 177 § 1 Kodeksu karnego. Wypadek stanowi jednak również delikt prawa cywilnego. Z tytułu wypadku drogowego bardzo często powstają szkody osobowe i rzeczowe. 

Poszkodowany w wypadku drogowym ma trzy drogi dochodzenia swoich roszczeń odszkodowawczych. Podkreślić jednak należy, iż za szkodę powstałą z tytułu udziału w wypadku drogowym należna jest tylko jedna rekompensata. 

O ile wypadek drogowy był spowodowany przez kierowcę pojazdu mechanicznego, to z uwagi na fakt, iż podmiot taki podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu cywilnemu, możliwe jest wystąpienie do ubezpieczyciela sprawcy z roszczeniem odszkodowawczym. Zasadne jest zatem wystąpienie do sprawcy o podanie ubezpieczyciela oraz numeru polisy, a o ile na miejsce zdarzenia wzywana jest Policja to ona z reguły czuwa na przekazaniem informacji o ubezpieczycielu. Ubezpieczyciele zasadniczo pozytywnie rozpoznają roszczenia odszkodowawcze, jednak wypłacana kwota może nie pokryć całego doznanego uszczerbku. 

Kolejną drogą dochodzenia roszczeń odszkodowawczych jest postępowanie karne prowadzone wobec sprawcy wypadku drogowego. Wówczas zgodnie z art. 62 kodeksu postępowania karnego do rozpoczęcia przewodu sądowego, tj. odczytania aktu oskarżenia na rozprawie głównej pokrzywdzony może zgłosić powództwo cywilne, celem dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wypływających bezpośrednio z przestępstwa. W przypadku śmierci pokrzywdzonego powództwo cywilne mogą w/w oznaczonym terminie wytoczyć osoby najbliższe. Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa cywilnego, jeżeli: 1) powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne; 2) roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia; 3) powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną; 4) to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono; 5) po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego; 6) złożono wniosek o naprawienie szkody w trybie art. 46 § 1 Kodeksu karnego. Powód cywilny jest zobowiązany udowodnić okoliczności, z których wywodzi swoje roszczenie. O ile sąd karny odmówi przyjęcia powództwa cywilnego do rozpoznania, pokrzywdzony może dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym. Pokrzywdzony może wystąpić o zabezpieczenie swojego roszczenia. Do rozpoznania powództwa cywilnego zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. 

O ile pokrzywdzony nie dochodził roszczenia w postępowaniu karnym w ramach powództwa cywilnego, od ubezpieczyciela lub otrzymane odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie pokrywa w całości szkody i krzywdy możliwe jest dochodzenie roszczeń z tytułu szkody w postępowaniu cywilnym. Możliwe jest wówczas dochodzenie odszkodowania za rzeczywisty uszczerbek powstały w wyniku wypadku, jak również zadośćuczynienie za doznana krzywdę. 

W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa. 

Ponadto zabezpieczone są również prawa najbliższych, bowiem jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. 

Zgodnie z art. 447 Kodeksu cywilnego z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu. 

Ponadto poszkodowany w wypadku drogowym może żądać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie oznaczane jest kwota pieniężną, która ma zrekompensować krzywdę moralną poszkodowanego. 

Podkreślić należy, iż roszczenia wskazane powyżej nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem. Ponadto podmiot ich żądający jest zobowiązany do udowodnienia swoich roszczeń w zakresie ich zasadności oraz żądanej wysokości. 

Paulina Adamczyk 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: Blog@zdanowiczlegal.pl