Jakie środki ochrony prawnej i roszczenia mam, gdy dziecko jest nękane przez kolegów w szkole?

Obowiązkiem szkoły oraz nauczycieli jest dbanie o dobro ucznia, troska o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia (art. 4 Ustawy o systemie oświaty), a zatem zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa i ochrony. Rozszerzony zakres obowiązków nauczyciela został również zawarty w art. 6 Karty Nauczyciela. Pedagodzy są zobowiązani zwracać uwagę na przemoc i informować o niej Policję lub Prokuraturę. Duże znaczenie ma również utrzymywanie właściwych stosunków z rodzicami i ugodowe wyjaśnianie spraw spornych dot. konfliktów rówieśniczych. 

Nierzadko może się jednak zdarzyć, że dziecko doświadcza ze strony kolegów nękania czy przemocy w szkole. Mówi się wówczas o tzw. „mobbingu rówieśniczym”, który może przyjmować formę różnych czynów karanych jako przestępstwa: groźby, zmuszania do określonego zachowania, szantażu, zniewagi, zniesławienia, pobicia. W środowisku rówieśniczym zdarzają się także kradzieże, zniszczenie mienia ruchomego, rozboje i przemoc seksualna. Co do takich czynności właściwe będzie zatem zgłoszenie popełnienia przestępstwa. 

Dodatkowo, od 6 czerwca 2011 roku Kodeks karny zawiera przestępstwo tzw. „stalkingu” (art. 190a Kodeksu karnego) polegające na uporczywym nękaniu i prześladowaniu osoby, które wzbudza u niej poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, a także na podszywaniu się pod inną osobę w celu wyrządzenia jej szkody także osobistej, nie tylko majątkowej. Sytuacja, której dotyczy stalking, to forma przemocy psychicznej. Przestępstwo stalkingu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, a jego ściganie, podobnie jak ściganie przestępstwa groźby, jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. 

Jednocześnie przestępstwa: zniesławienia, zniewagi czy naruszenia nietykalności cielesnej ścigane są z oskarżenia prywatnego, a więc w wyniku złożenia do sądu aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego lub jego przedstawiciela ustawowego. Nie wystarczy zgłoszenie tego faktu na Policji, bowiem to przestępstwo wymaga osobistego udziału w sprawie. 

W omawianej sytuacji może mieć również zastosowanie art. 207 Kodeksu karnego, regulujący przestępstwo polegające na znęcaniu się nad osobą zależną, ale które nie dotyczy jedynie przemocy domowej. W przypadku przemocy popełnianej na małoletnim, sprawcą może być każdy, także kolega ze szkoły. Z kolei art. 107 Kodeksu wykroczeń przewiduje wykroczenie polegające na złośliwym niepokojeniu drugiego człowieka, zagrożone karą ograniczenia wolności, grzywną do 1500 złotych albo karą nagany. 

Można dodać, że w przypadku sprawcy nieletniego mają zastosowanie przepisy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Ucznia – sprawcę można również skreślić z listy uczniów czy przenieść do innej szkoły, o czym stanowi art. 39 Ustawy o systemie oświaty. 

Wioleta Kulińska 

prawnik 

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy 

kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl