Odszkodowanie za hałas z lotniska

 W skutek działania portów lotniczych, które emitowanym przez siebie hałasem zakłócają ciszę na naszej nieruchomości, prawo własności zostaje niewątpliwie naruszone, gdyż prawo własności nieruchomości zawiera w sobie tzw. triadę uprawnień właścicielskich tj. prawo do posiadania, rozporządzania, oraz niezakłóconego korzystania z nieruchomości. Wskazać należy, że nawet najnowsze rozwiązania organizacyjne i techniczne, w szczególności dotyczące oddziaływania akustycznego lotniska na okoliczne nieruchomości, nie zapewniają zachowania standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu. Niewątpliwie zatem hałas ogranicza sposób korzystania z nieruchomości. W takiej sytuacji właściciele nieruchomości sąsiadujących z lotniskiem zostali wyposażenie w określone instrumenty prawne uregulowane w Ustawie z 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. 

Zgodnie z art. 129 ust. 1 Prawa ochrony środowiska, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2 p.o.ś.). 

Uprawnienia powyższe przysługują nie tylko właścicielowi, ale również użytkownikowi wieczystemu, zaś uprawnienie do odszkodowania dodatkowo – osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości (art. 129 ust. 3 p.o.ś.). 

Przesłanki umożliwiające wystąpienie z powyższymi roszczeniami są następujące: 

1) wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości 

2) szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości (jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości), 

3) związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą, 

4) zachowanie dwuletniego terminu zawitego. 

Na początku wyjaśnić należy, co to jest obszar ograniczonego użytkowania. Choć nie ma definicji legalnej takiego obszaru, to jednak z uregulowań Prawa Ochrony Środowiska można wywnioskować, że jest to obszar, na którym sposób korzystania z nieruchomości zostaje ograniczony w drodze aktu prawa miejscowego ze względu na wymagania ochrony środowiska. Zgodnie bowiem z art. 135. ust.1 p.o.ś. jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to m.in. dla lotniska tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. 

I tak np. obszar ograniczonego użytkowania dla Lotniska Chopina w Warszawie został ustanowiony Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2011 r. zaś dla Portu Lotniczego Warszawa - Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 25 czerwca 2012 r. Uchwały te, w zależności, w jakiej odległości nieruchomość znajduje się od lotniska wprowadziły szereg ograniczeń jak np. zakazu budowy domów jednorodzinnych, nakaz zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej ścian. Ograniczenia te są z kolei podstawą do dochodzenia odszkodowań od Portów Lotniczych, w tym odszkodowań za hałas spowodowany ruchem samolotów. Odszkodowania te są niezależne, od tego czy dana nieruchomość jest zabudowana czy też nie. 

Z kolei jeśli chodzi o szkodę, to Sąd Najwyższy wskazał, że: „Według art. 129 ust. 2 Prawa ochrony środowiska, ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 w związku z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym - hałasu.” A zatem szkodą w rozumieniu ustawy jest również konieczność znoszenia hałasu emitowanego przez port lotniczy. Ponadto pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, a szkodą musi zaistnieć adekwatny związek przyczynowy. Jeśli zatem nieruchomość znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania ustanowionego dla Portu Lotniczego trzeba sprawdzić jakie dla niej zostały przewidziane ograniczenia. W przypadku hałasu, ów adekwatny związek przyczynowy jest oczywisty. 

Ostatnią przesłanką jest zachowanie terminu. Z roszczeniami, o których była mowa powyżej, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 p.o.ś.). 

Reasumując zatem, żeby ubiegać się o odszkodowanie za hałas spowodowany działaniem portów lotniczych należy sprawdzić w jakiej strefie obszaru ograniczonego użytkowania znajduje się nasza nieruchomość, jakie są przewidziane w niej ograniczenia, jakim aktem została ustanowiony obszar ograniczonego użytkowania i czy nie minął dwuletni termin zawity na wystąpienie ze stosownym roszczeniem. Zachęcamy do kontaktu z Kancelarią celem oceny szans prawnych Państwa roszczeń i podjęcia stosownych kroków prawnych. Informujemy, że jesteśmy w stanie poprowadzić także sprawy, które wcześniej zostały już przez Państwa wszczęte. 

Michał Kaliciński

prawnik

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl