Jak ograniczyć odpowiedzialność za długi spadkowe - zmiany w prawie spadkowym 2015

Jak stanowi art. 1012 Kodeksu cywilnego spadkobierca może przyjąć spadek, odrzucić spadek lub przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Właśnie ta trzecia opcja umożliwia najpełniejsze zabezpieczenie spadkobiercy przed nieograniczoną odpowiedzialnością z tytułu długów spadkodawcy, gdyż odrzucenie spadku w pewnych sytuacjach może być zakwestionowane przez wierzycieli. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, iż spadkobierca ponosi odpowiedzialność za odziedziczone zobowiązania spadkodawcy, jednak jedynie do kwoty będącej równowartością spadku. Jeśli zostało złożone oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a przykładowo spadek wart jest 20.000 złotych, długi zaś wynoszą 25.000 złotych, spadkobierca spłaci długi do wysokości 20.000 złotych i nie będzie odpowiedzialny za niespłacone długi w kwocie 5.000 złotych.

Oświadczenie o przyjęciu spadku lub jego odrzuceniu powinno zostać złożone w ciągu sześciu miesięcy od momentu uzyskania wiedzy o tytule powołania danego spadkobiercy do spadku, czyli o tym, że będzie się dziedziczyć na podstawie testamentu lub na podstawie ustawy. Zgodnie z nowelizacją Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 18 października 2015 roku, brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. 

Jednak do spadków otwartych przed dniem 18 października 2015 roku, czyli do takich, w których spadkodawca zmarł przed tą datą, nadal zastosowanie znajdą przepisy dotychczas obowiązujące, a więc brak złożenia oświadczenia w powyżej wskazanym terminie, zgodnie z art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego, będzie nadal jednoznaczny z przyjęciem spadku wprost tzn. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkodawcy. W przypadku zatem spadków otwartych przed 18 października 2015 roku po upływie sześciu miesięcy od uzyskania wiedzy o powołaniu do spadku nie ma nadal możliwości ograniczenia odpowiedzialności za długi poprzez przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, z wyjątkami przewidzianymi w dawnym art.1015 § 2 zd. 2 Kodeksu cywilnego. Są to przypadki, kiedy z mocy prawa przyjmuje się, że dany spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, nawet jeśli na czas nie złożył oświadczenia ograniczającego jego odpowiedzialność. Takie rozwiązanie zostało przez ustawodawcę zastrzeżone na wypadek gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoba małoletnia), albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia albo osoba prawna. Wówczas w przypadku braku złożenia oświadczenia uznaje się, że taki spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, tj. z ograniczeniem własnej odpowiedzialności za długi spadkodawcy do aktywów spadku.

Ponadto w przypadku, kiedy wierzyciel dochodzi wykonania zobowiązań spadkodawcy od jego spadkobierców, jest dopuszczona możliwość obrony spadkobierców poprzez powołanie się na zasady współżycia społecznego, tj. na art. 5 Kodeksu cywilnego, celem ograniczenia swojej odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

Aleksandra Dalecka

adwokat

Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy

Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl