Umowa z gwiazdą o występ na imprezie ma charakter umowy cywilnej, w której jednak obowiązkowo powinny znaleźć się elementy związane z ochroną prawa do wizerunku oraz z reguły także zapisy związane z występowaniem zagadnień z dziedziny ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wybór rodzaju umowy zależy od tego, co gwiazda ma robić na naszym evencie. Czy tylko uświetnić go swoją obecnością, co zostanie odnotowane na zdjęciach czy w przekazach filmowych z eventu, czy poprowadzić imprezę, a może wykonać swoje utwory?
Polskie prawo nie przesądza jednoznacznie, czy umowa taka jest umową o dzieło czy umową, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Przyjmuje się, że dzieło musi mieć materialny charakter, stanowić zmaterializowany rezultat, oderwany od jego twórcy samodzielny byt. W przypadku wystąpień artystów z reguły nie ma takiego materialnego rezultatu. Wydaje się zatem, że bardziej prawidłowe byłoby stosowanie przepisów dotyczących umowy zlecenia, w której nie ma obowiązku stworzenia materialnego rezultatu, a jedynie obowiązek starannego działania. Jednak w wyroku z dnia 13 marca 1967 r. (I CR 500/66) Sąd Najwyższy uznał, że właśnie wykonanie występów artystycznych to rodzaj niematerialnego dzieła: „treścią bowiem zobowiązania wykonawcy jest nie samo podjęcie i wykonywanie określonych czynności, lecz oznaczony w umowie ich wynik w postaci wystawienia widowiska odpowiadającego pewnym z góry ustalonym warunkom. Wynik ten obejmuje zarówno formę artystyczną widowiska, jak i poziom jego wykonania w takim zakresie, jaki określają postanowienia umowy bądź też – w razie braku postanowień umownych – jaki odpowiada zwyczajom przyjętym w danej dziedzinie produkcji artystycznej przy uwzględnianiu okoliczności i celu umowy, a w szczególności również rodzaju odbiorców". Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż jeśli występ gwiazdy nie ogranicza się tylko do pozowania lub prowadzenia konferansjerki, ale też przewidziane jest np. wygłaszanie skeczy, wykonywanie utworów muzycznych, itp. najczęściej w takich przypadkach będziemy mieć do czynienia z tzw. artystycznym wykonaniem, które regulowane jest oddzielnymi przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W umowie wówczas powinny znaleźć się też odpowiednie zapisy związane z artystycznym wykonaniem. Niewykluczone także, że będziemy mieć wówczas styczność z organizacjami zbiorowego zarządzania i żądaniem tantiem.
Aby zabezpieczyć się przed odwołaniem obecności gwiazdy na imprezie, na pewno warto wpisać do umowy kary umownej za rezygnację. Kara ta może zostać ukształtowana w ten sposób, że im bliżej daty imprezy następuje rezygnacja, tym wyższą karę umowną musi zapłacić gwiazda. Dodatkowo ważne jest, by w umowie zastrzec, że organizator ma prawo dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną, gdyby szkoda była wyższa (np. ze względu na roszczenia uczestników, niedojście w ogóle imprezy do skutku przy konieczności poniesienia kosztów organizacyjnych itd.). To zastrzeżenie dochodzenia przewyższającego karę umowną odszkodowania jest niezwykle istotne, gdyż przy jego braku można żądać wyłącznie kary umownej za niewykonanie zobowiązania (art. 484 § 1 Kodeks cywilny).
Warto też przed imprezą zapłacić tylko zaliczkę, nie zaś całe honorarium. Również honorarium można rozbić na poszczególne elementy – część za samo pojawienie się na imprezie, część za pozowanie, część za występ. Wówczas jeśli gwiazda nie zrealizuje całości swojego zobowiązania, dostaje tylko taką część, jaka wynika z umowy. Sporów w ten sposób na pewno się nie uniknie, jednak łatwiej jest negocjować, gdy z umowy jasno wynika jakie kwoty za co miały być płacone.
Ważne jest także uregulowanie prawa do wizerunku przez jasne wskazanie, w jaki sposób będziemy chcieli i mogli korzystać ze zdjęć czy filmów z udziałem gwiazdy. Kwestie te należy mieć przemyślane i uregulowane przed imprezą.
Oczywiście umowę należy zawrzeć w formie pisemnej, przede wszystkim po to, by uniknąć niepotrzebnych dyskusji, co było umówione.
Aleksandra Dalecka
adwokat
Polskie prawo nie przesądza jednoznacznie, czy umowa taka jest umową o dzieło czy umową, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Przyjmuje się, że dzieło musi mieć materialny charakter, stanowić zmaterializowany rezultat, oderwany od jego twórcy samodzielny byt. W przypadku wystąpień artystów z reguły nie ma takiego materialnego rezultatu. Wydaje się zatem, że bardziej prawidłowe byłoby stosowanie przepisów dotyczących umowy zlecenia, w której nie ma obowiązku stworzenia materialnego rezultatu, a jedynie obowiązek starannego działania. Jednak w wyroku z dnia 13 marca 1967 r. (I CR 500/66) Sąd Najwyższy uznał, że właśnie wykonanie występów artystycznych to rodzaj niematerialnego dzieła: „treścią bowiem zobowiązania wykonawcy jest nie samo podjęcie i wykonywanie określonych czynności, lecz oznaczony w umowie ich wynik w postaci wystawienia widowiska odpowiadającego pewnym z góry ustalonym warunkom. Wynik ten obejmuje zarówno formę artystyczną widowiska, jak i poziom jego wykonania w takim zakresie, jaki określają postanowienia umowy bądź też – w razie braku postanowień umownych – jaki odpowiada zwyczajom przyjętym w danej dziedzinie produkcji artystycznej przy uwzględnianiu okoliczności i celu umowy, a w szczególności również rodzaju odbiorców". Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż jeśli występ gwiazdy nie ogranicza się tylko do pozowania lub prowadzenia konferansjerki, ale też przewidziane jest np. wygłaszanie skeczy, wykonywanie utworów muzycznych, itp. najczęściej w takich przypadkach będziemy mieć do czynienia z tzw. artystycznym wykonaniem, które regulowane jest oddzielnymi przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W umowie wówczas powinny znaleźć się też odpowiednie zapisy związane z artystycznym wykonaniem. Niewykluczone także, że będziemy mieć wówczas styczność z organizacjami zbiorowego zarządzania i żądaniem tantiem.
Aby zabezpieczyć się przed odwołaniem obecności gwiazdy na imprezie, na pewno warto wpisać do umowy kary umownej za rezygnację. Kara ta może zostać ukształtowana w ten sposób, że im bliżej daty imprezy następuje rezygnacja, tym wyższą karę umowną musi zapłacić gwiazda. Dodatkowo ważne jest, by w umowie zastrzec, że organizator ma prawo dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną, gdyby szkoda była wyższa (np. ze względu na roszczenia uczestników, niedojście w ogóle imprezy do skutku przy konieczności poniesienia kosztów organizacyjnych itd.). To zastrzeżenie dochodzenia przewyższającego karę umowną odszkodowania jest niezwykle istotne, gdyż przy jego braku można żądać wyłącznie kary umownej za niewykonanie zobowiązania (art. 484 § 1 Kodeks cywilny).
Warto też przed imprezą zapłacić tylko zaliczkę, nie zaś całe honorarium. Również honorarium można rozbić na poszczególne elementy – część za samo pojawienie się na imprezie, część za pozowanie, część za występ. Wówczas jeśli gwiazda nie zrealizuje całości swojego zobowiązania, dostaje tylko taką część, jaka wynika z umowy. Sporów w ten sposób na pewno się nie uniknie, jednak łatwiej jest negocjować, gdy z umowy jasno wynika jakie kwoty za co miały być płacone.
Ważne jest także uregulowanie prawa do wizerunku przez jasne wskazanie, w jaki sposób będziemy chcieli i mogli korzystać ze zdjęć czy filmów z udziałem gwiazdy. Kwestie te należy mieć przemyślane i uregulowane przed imprezą.
Oczywiście umowę należy zawrzeć w formie pisemnej, przede wszystkim po to, by uniknąć niepotrzebnych dyskusji, co było umówione.
Aleksandra Dalecka
adwokat
Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Prosimy o pozostawienie komentarza w temacie posta. Jesteśmy wdzięczni za Państwa opinie.
W tym miejscu nie udzielamy indywidualnych porad prawnych. Jeśli jesteście Państwo zainteresowani pomocą prawną, prosimy o mailowy (blog@zdanowiczlegal.pl) lub telefoniczny (+22 525 84 44) kontakt z Kancelarią. Koszt pomocy prawnej uzależniony jest od stopnia skomplikowania, charakteru sprawy i nakładu pracy prawnika. Udzielamy także e-porady.
Posty są aktualne w dniu ich publikacji. Nie odpowiadamy za późniejsze zmiany prawa.