Jakie dowody w sprawie o mobbing?

Ofiara mobbingu, która zdecyduje się wystąpić z pozwem przeciwko swojemu pracodawcy, musi zgromadzić odpowiedni materiał dowodowy. Zgodnie z przepisami procedury cywilnej ciężar wykazania przed sądem, że w miejscu pracy miał miejsce mobbing, spoczywa na powodzie, czyli pokrzywdzonym pracowniku. A zatem kwestia ustalenia, jakie dowody można i należy przedstawić w procesie sądowym, ma w tym przypadku niebagatelne znaczenie. 

Największe kontrowersje budzi zwykle dowód z nagrań rozmów prowadzonych z mobberem, zwłaszcza jeśli nagrania zostały uzyskane potajemnie. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że w obowiązującym porządku prawnym nie występuje zakaz rejestrowania rozmowy, której jesteśmy uczestnikami, nawet bez wiedzy naszego rozmówcy. W praktyce sądy niejednokrotnie dopuszczają dowody z nagrań rozmów pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, aczkolwiek o możliwości ich wykorzystania w procesie decyduje całokształt sytuacji, przede wszystkim okoliczności, w jakich doszło do nagrania. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nagrany potajemnie rozmówca może skierować przeciwko nam pozew o zadośćuczynienie z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych. Poza tym, jeśli już sąd dopuści tego typu dowód, w dalszej kolejności będzie dokonywał oceny jego wiarygodności, badając m. in. intencje osoby, która zarejestrowała rozmowę. Dowód taki może być uznany za niewiarygodny, jeśli sąd stwierdzi, że pracownik uzyskał go metodą prowokacji, specjalnie aranżując sytuację, w której pracodawca został poddany manipulacji. 

W postępowaniu sądowym bardzo często pojawia się dowód z zeznań świadków – w sprawie o mobbing mogą to być przede wszystkim inni pracownicy obserwujący zachowanie szefa w stosunku do ofiary mobbingu. Niemniej jednak w przypadku dowodu z zeznań świadków należy zachować dużą ostrożność. Jest to oczywiście dowód jak najbardziej dopuszczalny w procesie i mający istotne znaczenie dla wykazania przed sądem okoliczności faktycznych sprawy, ale również trudny do przeprowadzenia z kilku względów. Po pierwsze, ww. osoby często w obawie przed utratą pracy nie chcą zeznawać przed sądem przeciwko swojemu pracodawcy. Po drugie, nigdy nie mamy pewności, jaka będzie treść zeznań świadka złożonych przed sądem. Często bowiem stres towarzyszący osobom, które pierwszy raz pojawiają się na Sali sądowej, jest na tyle silny, że nie pozwala na złożenie zeznań w sposób rzeczowy i wiarygodny. W takich sytuacjach zamiast pomóc pokrzywdzonemu, mogą działać nawet na jego szkodę. 

Ofiara mobbingu powinna przede wszystkim skupić się na gromadzeniu wszelkiego rodzaju dokumentów, z których będzie wynikać naganne zachowanie pracodawcy, w szczególności wszelkiej korespondencji zwykłej, mailowej, sms-owej pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Wskazane jest uzyskiwanie wszelkich poleceń służbowych na piśmie. Zawsze należy zwracać się do pracodawcy w formie pisemnej o wyjaśnienie sytuacji, gdy dochodzi do bezzasadnego obniżania naszego wynagrodzenia, odmowy wypłaty jakichkolwiek przysługujących nam świadczeń dodatkowych czy wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Warto również rozważyć składanie pisemnych skarg na mobbera, np. do związków zawodowych bądź jego przełożonych (nie zawsze bowiem mobberem będzie nasz szef). 

Jeśli mobbing wywołał rozstrój zdrowia pracownika, istotne znaczenie będzie miała również dokumentacja medyczna, w tym zwolnienia lekarskie, wyniki badań, zaświadczenia o stanie zdrowia. Jako dowód mogą posłużyć także zaświadczenia wydawane przez stowarzyszenia antymobbingowe potwierdzające, że powód został dotknięty mobbingiem i w związku z tym uczestniczył w spotkaniach organizowanych przez tego typu stowarzyszenia. Jeśli korzystamy z pomocy psychologicznej, warto uzyskać od psychologa zaświadczenie o naszym stanie zdrowia, w tym także terminach i częstotliwości naszych wizyt. 

Gromadząc materiał dowodowy należy rozważyć także wniosek o przeprowadzenie przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego psychologa na okoliczność poniesionego przez nas uszczerbku na zdrowiu. W sytuacji, gdy dochodzimy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, dowód ten wydaje się mieć kluczowy charakter. 

Niekiedy można spotkać się z sugestią, aby ofiara mobbingu prowadziła tzw. „dziennik zdarzeń”, „notatnik”, gdzie będzie opisywać poszczególne sytuacje, zachowania mobbera i konsekwencje tych zachowań. Tego typu notatnik, obejmujący chronologiczny ciąg zdarzeń, opisanych w sposób realistyczny i szczegółowy, może zostać złożony w sądzie jako dokument prywatny. Warto również zastanowić się nad tym, czy ktoś z naszych bliskich (rodziny, przyjaciół) będzie w stanie potwierdzić przed sądem w charakterze świadka, w jaki sposób trudna sytuacja w pracy wynikająca z nagannego zachowania szefa wpłynęła na codzienne życie ofiary mobbingu (zmniejszona samoocena, zamknięcie się w sobie, bezsenność, depresja itp.). 

Reasumując należy wyraźnie podkreślić, że wystąpienie z pozwem przez ofiarę mobbingu musi zostać poprzedzone zgromadzeniem odpowiedniego wyczerpującego materiału dowodowego. Powództwo oparte tylko i wyłącznie na samych twierdzeniach powoda, niepopartych żadnymi dowodami bądź też dowodami niewystarczającymi, niewiarygodnymi, zostanie przez Sąd oddalone.


Katarzyna Sobczak
Prawnik
Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy
Kontakt: blog@zdanowiczlegal.pl